Nesıe portfeliniń kólemi

Bank belsendiligi kúsheıdi

2022 jyldyń qorytyn­dysy boıynsha elde 21 ekinshi deńgeıli bank jumys isteıdi. Bank sektorynyń aktıvteri 2022 jylǵy qarashada 1,6%-ǵa nemese 0,7 trln teńgege ulǵaıyp, 2022 jylǵy 1 jeltoqsandaǵy jaǵdaı boıynsha 43,1 trln teńgeni qurady (jyl basynan beri ósim – 14,4% nemese 5,4 trln teńge). 2022 jylǵy qarashada aktıvterdiń ósýi nesıe portfeliniń 3,3%-ǵa nemese 759 mlrd teńgege ulǵaıýy nátıjesinde oryn aldy.

О́timdiligi joǵary aktıvter 13,1 trln teńgeni nemese aktıv­ter­diń 30,5%-yn qurady. Bul bank­­terge klıentter aldyn­daǵy óz min­dettemelerine tolyq kólem­de qyz­met kórsetýge múmkindik beredi.

Ekonomıkaǵa kredıtter 2022 jylǵy qarashada 3,4%-ǵa ósip, 22,2 trln teńgeni qurady (jyl basynan beri ósim – 20,1% nemese 3,7 trln teńge). Ulttyq valıýtadaǵy kredıtter 3,5%-ǵa 20,4 trln teńgege deıin, shetel valıýtasyndaǵy kredıtter 2,5%-ǵa 1,8 trln teńgege deıin ulǵaıdy. Zańdy tulǵalarǵa kredıtter 2022 jylǵy qarashada 2,7%-ǵa ulǵaıyp, 8,3 trln teńgeni qurady. Bul rette 2022 jyldyń basynan beri osy kórsetkishtiń ósýi 7,3%-dy qurap otyr (2021 jylǵy osyndaı kezeńde – 5,6%-ǵa ósti).

Bızneske nesıe mol berile bastady

Jeke kásipkerlerdi qosa alǵanda, bıznes sýbektilerine jıyntyq kredıtter 2022 jylǵy qarashada 2,9%-ǵa 9,3 trln teńgege deıin ósti (2022 jyldyń basynan bastap 9,5%-ǵa ósti).

• ShOB sýbektilerine qaryz­dar 3,7%-ǵa, 5,9 trln teńgege deıin (2022 jyldyń basynan bastap 12,1%-ǵa ósti);
• Iri bızneske qaryzdar 1,6%-ǵa, 3,4 trln teńge deıin ósti (2022 jyldyń basynan bastap 5,4%-ǵa ósti).
• Jyl basynan beri qaryz alýshy – ShOB sýbektileriniń sany 77%-ǵa, 293 myń qaryz alý­shyǵa deıin ósti.
• 2022 jylǵy qarashada bıznes sýbektilerine 1,2 trln teńge somaǵa jańa qaryzdar berildi.
• 2022 jyldyń basynan beri bızneske 11,2 trln teńge somaǵa jańa qaryzdar berildi, bul 2021 jyldyń sáıkes kezeńimen salys­tyr­ǵanda 7,4%-ǵa artyq (10,5 trln teńge).
• Salalar boıynsha zańdy tulǵalarǵa berilgen kredıtterdiń negizgi úlesi ónerkásipke (34,7%), saýdaǵa (21,5%), qurylysqa (7,5%) jáne kólikke (6,2%) tıesili.

«Jeke tulǵalarǵa kredıtter 2022 jylǵy qarashada 3,8%-ǵa ulǵaıyp, 13,9 trln teńgeni qurady (2022 jyldyń basynan beri 29,4%-ǵa ósti). Jeke tulǵalarǵa kredıtterdiń ósýine jeńildetilgen memlekettik ıpo­tekalyq baǵdarlamalardy iske asyrýdy jalǵastyrý nátıjesin­de ıpo­tekalyq kredıtteýdiń 2,1%-ǵa 4,5 trln teńgege deıin ulǵaıýy, sondaı-aq tutynýshylyq qaryzdardyń 4,4%-ǵa 7,6 trln teńgege deıin ósýi sebep boldy. 2022 jylǵy 1 jeltoqsandaǵy jaǵdaı boıynsha bank sektory boıynsha 90 kúnnen astam merzimi ótken bereshegi bar qaryzdardyń (NPL90+) deńgeıi jalpy nesıe portfeliniń 3,6%-yn nemese 850 mlrd teńgeni qurady (2022 jylǵy 1 qańtarda – 3,3% nemese 669 mlrd teńge). ShOB-ty eskere otyryp zańdy tulǵalardyń portfelinde NPL90+ deńgeıi 3,3%-dy nemese 344 mlrd teńgeni, jeke tulǵalardyń portfelinde 3,9%-dy nemese 506 mlrd teńgeni qu­rady. Jumys istemeıtin qa­ryz­dardy provızııalarmen óteý joǵary bolyp qalýda jáne 76,1%-dy quraıdy», delingen Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttiginiń habarlamasynda.

Bankterdiń menshikti kapıtaly 2022 jylǵy qarashada 3,4%-ǵa, 5,2 trln teńgege deıin ósti. 2022 jylǵy 1 jeltoqsandaǵy jaǵdaı boıynsha negizgi kapıtaldyń jetkiliktilik koeffısıenti (k1) 18,3%-dy, menshikti kapıtaldiki (k2) – 21,5%-dy qurady. Bul zań­nama­da belgilengen normatıvter­den edáýir asyp túsedi jáne bank sek­toryndaǵy yqtımal táýe­kel­derdi jabýdy qamtamasyz etedi.

Bank sektorynyń mindet­teme­leri 2022 jylǵy qarasha­da jeke tulǵalardyń salymdarynyń 3,7%-ǵa, 15,7 trln teńgege deıin ulǵaıýy nátıjesinde 1,4%-ǵa, 37,8 trln teńgege deıin ósti (mindettemeler qurylymyndaǵy úlesi – 41,5%). 2022 jyldyń basy­nan beri bankterdiń mindet­te­meleri 14,3%-ǵa kóbeıgen.

Jeke tulǵa depozıtteri kóbeıdi

Rezıdentterdiń depozıttik uıymdardaǵy depozıtteri 2022 jylǵy qarashada 1,6%-ǵa, 29,5 trln teńgege deıin azaıdy (jyl­dyń basynan beri 8,9%-ǵa ósti).

– Zańdy tulǵalardyń depo­zıt­teri 5,9%-ǵa, 14,9 trln teńgege deıin azaıdy, jeke tulǵalar­dyń depozıtteri 3,1%-ǵa, 14,6 trln teńgege deıin ulǵaıdy.

– Ulttyq valıýtadaǵy depozıtter 2022 jylǵy qarashada 0,1%-ǵa,  19,4 trln teńgege deıin ulǵaıdy;

– Shetel valıýtasyndaǵy depozıtter 4,8%-ǵa, 10,1 trln teńgege deıin tómendedi.

– Nátıjesinde, 2022 jylǵy 1 jeltoqsandaǵy jaǵdaı bo­ıynsha dollarlaný deńgeıi 2022 jyldyń basyndaǵy 36,0%-ben salystyrǵanda 34,2%-dy qurady.

Banktik emes zańdy tulǵalar­dyń ulttyq valıýtadaǵy merzimdi depo­zıtteri boıynsha ortasha alyn­ǵan syıaqy mólsherlemesi 2022 jylǵy qarashada 13,8%-dy (2021 jylǵy jeltoqsanda – 7,4%), jeke tulǵalardyń depozıtteri boıynsha 13,1%-dy (2021 jylǵy jeltoqsanda – 8,0%) qurady.

Bólshek zaım portfeli ósip jatyr

Taǵy bir atap óterlik derek, bólshek zaım portfeliniń joǵary qarqynmen ósip jatqandyǵy. Ulttyq bank málimeti boıynsha, halyqtyń jıyntyq nesıesi 13,4 trln teńgege jetti. 2022 jyldyń basynan bergi ósim kórsetkishi – 2,6 trln teńge nemese 25 paıyz.

Jusan Analytics sarapshylary­nyń habarlaýynsha, tutynýshy­lyq zaımdar ishindegi eń tany­maly – bólip tóleý. 2022 jyl­dyń úshinshi toqsanynda tutyný­shy­lyq kepilsiz zaımdar 10 paıyzǵa ósip, kólemi 12 mln teńgeni quraǵan. Bul – tarıhı maksımým. Sarapshylar bul ósimdi halyqtyń tutynýshylyq shyǵyndarynyń kóbeıýimen jáne nesıe tetigi esebinen qarjylandyrýdyń artýymen túsindiredi.

«О́tinimder sanynyń kóbeı­genine qaramastan maquldaý kórset­kishi 38 paıyz deńgeıinde qaldy. Bylaı aıtqanda, bankter kelip túsken 10 ótinimniń 3-4-eýin ǵana maquldaıdy. Tutynýshylyq kepilsiz zaımdardyń ortasha somasy 17 paıyzǵa ósip, 669 myń teńgeni qurady», delingen Jusan Analytics zertteýinde.

Sońǵy eki jyl kóleminde ıpotekalyq zaımdar portfeli 2 ese ósken, tıisinshe mundaı zaımdarǵa degen suranys ta 2 ese artqan. Bul segmenttegi maquldaýdyń ortasha kórsetkishi 43 paıyz bolsa, 2021 jyly 76 paıyzdy quraǵan eken. Turǵyn úı baǵasynyń ósip jatqanyna jáne halyqtyń naqty tabysynyń azaıyp jatqanyna baılanysty maquldaý deńgeıi de quldyraý bermek dep topshylaıdy sarapshylar.

2022 jyldyń úshinshi toqsa­nynda avtonesıege degen qyzyǵý­shylyq ta qatty artty. Biraq ıpo­teka jáne tutynýshylyq zaım se­kildi munda da maquldaý deńgeıi tómen, shamamen 11 paıyz deńgeıinde.

«Qorytyndysynda bólshek nesıe ósiminiń basty draıveri tutynýshylyq zaımdar bolyp qala bermek. Halyqtyń ınflıasııany odan ári óse túsedi degen boljamy jáne bankterdiń jar­namalyq kampanııasy tuty­ný­shylyq nesıeniń odan ári ulǵaıýyna alyp keledi. Nátı­jesin­de, bólshek zaım portfeli ósýin jalǵastyrady», dep qory­tady bank sarapshylary.