Ulttyń muńy – qara tús

Aqyn Syrbaı Máýlenov sý­retshi týraly óleńinde syrly ónerdiń tereńine úńiledi.

«Turaqtamaı áli de,

Tur qııaly daǵdaryp.

Baıyptaıdy bárin de,

Oıymen on aýdaryp.

Qolyn sozyp usyndy,

Áldenege oıy aýǵan.

Almaqshy ma bir syrdy,

Aspandaǵy boıaýdan», deıdi aqyn.

Degenmen kartına tek ásem­dikten turmaıtyny taǵy anyq. Kez kelgen kórkem týyndy sol ýaqyttyń, sol qoǵamnyń tynysyn sýretteıdi. Astarynda qandaı da bir oı, syr, shyndyq, kózqaras jatady. Ol tipti qupııa bolýy da múmkin. Al keı kartınalarǵa qarap turyp, óleń oqyǵyń keledi. Endi bir sátte asqaq poezııanyń názik áýezi esip, óleńdi óziń emes, sýret oqyp turǵandaı áser­de bolasyń. Iá, sýretshiniń sheber­ligimen aqynnyń daýsy kartınada da beıneledi.

Sýretshiler odaǵynyń mú­she­si, grafık-keskindemeshi Almas Syrǵabaı shyǵar­mashy­lyǵynyń bir bóligi Muqaǵalıǵa arnalǵan. Aqynnyń óleńderi sý­retshi qyl­qalamymen túrli boıaýǵa enip, jan syry sýret­ke aınalady. Almas Syrǵa­baı­­dyń «Han Táńiri» serııasymen salynǵan sýretteri, «B.Momyshuly», «Kútý», «Maı­gúl», «Kósh», «Baıynqol», «Dala tó­sindegi jylqylar», Muqa­ǵa­lı­dyń shyǵarmasy jelisi­men salynǵan «Sheshe, sen baqyt­ty­syń», «Aqqýlar uıyqtaǵanda», «Raıymbek! Raıymbek!» syndy kartınalary kórermenge erek­she unaıdy. Sýretshi budan bó­lek Muqaǵalıdyń kitaptaryn da bezendirip júr.

«Tańerteń erte oıanyp dalaǵa shyqsań, qarsy aldyńda qasqaıyp Han Táńiri qarap turady. Sol muzart shyń ishtegi uıyqtap jat­qan bir talantyńdy jybyrlatyp, maza bermeıdi. Taýǵa qarap turyp, óleń jazbaý, sýret salmaý múmkin emesteı kórinetin. Osy mazasyzdyqtan keıin Mu­qaǵalıdyń óleńderin oqyp, alǵan áserimdi sýretke túsirip otyrdym», deıdi sýretshi.

Saıası qýǵyn-súrgin taqyry­by da Almas Syrǵabaı qylqa­la­my­na tańsyq emes. Sýretshi zulmat jyldardyń qasiretin qa­ra boıaýmen beıneledi. Ulttyń jan azabyn, jazyqsyzdyń jan daýysyn kúńirengen boıaýlar­­dyń soqtyǵysymen sýrettedi. Onyń «Qa­ra oramal», «Jantalas», «Qa­­raly kósh», «Muńly áýen» kar­­tınalary men alashordashylar Álıhan Bókeıhan, Ahmet Baı­tursynuly, Maǵjan Ju­ma­­baı, Halel Dosmuhameduly, Mu­­hametjan Tynyshbaıuly, Álim­han Ermekuly jáne basqalary­nyń portretteri sol qa­siretti jyl­dar­dyń kóleńkesin ǵana emes, halyqtyń ashynýyn, toryǵýyn, úreıin, oǵan qosa muqalmas qaı­rat-jigerin de bere alǵan. Av­tordyń osy taqyryptaǵy bir­neshe jyl buryn elordada ót­ken «Joq, umytýǵa bolmaı­dy!» at­ty shyǵarmashylyq kórmesi áli esi­­mizde. XX ǵasyrdyń 20-50-jyl­daryndaǵy jappaı saıa­sı qýǵyn-súrginge arnalǵan eks­­pozısııa júrek túkpirindegi eń bir aıaýly sezimderge qozǵaý salady. Kenep betinde kúrdelene túsken qara, qyzyl, aq tústerdiń býyrqanysy sýretshiniń jan tebirenisin kúmánsiz ańǵartady. Azapty ómirdiń tozaǵy menen mazaǵy qasiretti jyldardyń azaly kúıin shertedi. Osynyń bári muńdy áýenmen kompozısııaǵa jan kirgizip turǵandaı.

«Sýretshi shendestirýge sheber. Qoǵaly kólder, qom sýlar – qutty qonys bolǵan qazaq dalasynyń tynysh túninde aı jylap tur, túrme tozaǵyn kórgen analardyń bastary qosylyp, bir úlken balbaltas quraıtyn azaly beınesi, jazyqsyz jandardyń qanyn sýdaı aǵyzǵan kesirli júıeniń kespirsiz jylandaı ysyldaýy, kórtyshqandar men atjalmandar jaılaǵan ortada qý tizesin qushaqtaǵan ana obrazy, ish qurylysyn shynjyrlap tastasa da, aıǵa atylǵan arǵymaqtyń atoıy, kóne dúnıeden úzilmeı kele jatqan tarıhymyzdy oqyt­paı­tyndaı etip balbal tastardy tikenekke orap tastaýy, aıta bersek kóp, sanasynda sańylaý bar barsha adamzat balasyna úlken oı júkteıdi», deıdi sýretshi.

Avtor shyǵarmashylyǵyna úńilsek, azamattyq ustanymy bir­den bilinedi. Sýretshiniń er­kin taqyrybynyń ózi qazaqtyń ónerine, qazaqtyń taǵdyryna, ta­rıhyna qurylǵan. Ultynyń bastan keshken taýqymetin san túrli boıaýdyń tolqynyna salǵan sý­retshiniń ár shyǵarmasynyń as­tary­nan óz daýsy estiledi.

Almas Syrǵabaı sýret ónerine ózindik ór daýsymen batyl kirdi. Qanshama jyldan beri qatyp-semgen seńdi qylqalam qýaty­men óz shama-sharqynsha buzýǵa tyryst­y. Onyń qalamynan áli talaı aqtańdaqtardyń jan sózi, jan muńy tógiler.

Sondaı-aq sýretshi Ahmet Baı­tur­synulynyń 150 jyldyǵy­na, Amangeldi Imanovtyń 150 jyl­dyǵyna, Qanysh Sátbaev­tyń 125 jyldyǵyna oraı salyn­ǵan me­reıtoılyq logotıpterdiń de avto­ry. Aıta keteıik, avtor ke­ıingi jyldary elimizde de, she­­telde de tanylyp úlgerdi. «Dıa­log Eýr­a­zııa»­ platforma­sy Túrkııa memleketiniń úsh qala­synda (Ystanbul, Býr­sa, Iz­mır) shyǵarmashylyq kór­me uıym­dastyrdy.