Tobasyz toıymsyzdarǵa toqtam bar ma?

Qazaqqa adal qyzmet etýdi paryz da qaryz sanaǵan ult kósemi Álı­han Bókeıhanov: «Alashtyń balasy, bul joly bolmasa, jaqyn arada óz tizgi­ni ózinde bólek memleket bolar» dep­ti. 

20 Aqpan, 2018

Aqyl-oı ıelerinen kóz jazyp qalmaıyq

Myna dúnıeni qulpyrtatyn da, qubyltatyn da, jańartatyn da, jasartatyn da, baryńdy jetildiretin de, oryndasam degen maqsatyńa jetkizetin de – bir ǵasyr buryn ult us­tazy A.Baıtursynuly aıtyp ketken bilim jarysy. Sol jarysta, ıaǵnı aqyl-oıdyń samǵaýynda qana­tyńdy taldyrmaıtyn, aýyryńdy jeńil­detetin – bilim men ǵylym. Osy aqıqat jolynda el bilimin qaıt­sek jaqsartamyz, ǵylymyn qalaı óristetemiz degen uly uǵymdy Elba­sy Nursultan Nazarbaev: «Aqyl ta­byl­maı, eshteńe tabylmaıdy. Oı je­tilmeı turyp, ar-namys shyń­dalmaıdy. Ar-namyssyz azamat, ózge­lerdiń kósegesi túgili, óziniń kósegesin kó­gerte almaıdy. Onsyz ulttyq sana men ulttyq namys ta tul», dep azattyq alǵannan beri aıtyp keledi.

12 Aqpan, 2018

Babalar sózi, eldiktiń kózi

Jurt bolyp jumylýdyń, ult bolyp uıysýdyń úlgisine babalardan qal­ǵan sózderdi estip, ónegeli jazbalar­dan oqyp otyrǵanda kóz jetkizesiń. Ási­­rese, qazaqtyń tórt qubylasyn tú­gen­dep, kemin toltyryp, ketigin bitep otyr­­ǵan, bir ananyń, bir ákeniń te­te ulyń­daı úsh bıdiń ónegesin tý etip tó­beńe kóterseń, kókeıińe shyraq etip ja­ǵyp júrseń, aldyńǵynyń aqyl-parasatyn qarynnyń qamy demeı, kóńilińnen ketirmeı, qaraýyldaı baǵa bilseń – bereke birlik saltanat quryp, utyl­maıdy ekensiń. 

05 Aqpan, 2018

Aǵylshyn tilinde sabaq beretin maman tapshy

«О́z tilimizben ómir súreıik. Budan artyq qalaı aıtýǵa bolady» degen Elbasy N.Nazarbaev memlekettiń damý jolynda «Keshe bolmaǵanyń búgin bolýy múm­kin, búgin bolmaǵannyń erteń bolýy múm­kin – ana tiline mán bermeýshiliktiń, ony qurmettemeýdiń orny tolmas olqy­lyq­tarǵa soqtyratyny sózsiz», dep ómir ózgeristerine qaraı ult tilin qalaı da saqtap qalýdy júktegeni belgili.

30 Qańtar, 2018

Donor áke – dúbára urpaq

Biz qazir ult bolý, máńgilik el bolý jolynda kelemiz. Bul babalar baǵyttaǵan, búgingiler aq-adal jalǵasaq degen uly nıetten týyndap otyr. Álemdik qarbalasta óz bet-beınemizben salǵan sara jolymyz dańǵylǵa aınalý ústinde. Eń bastysy, osy jolda ulttyq úrdisimizben júrsek, jutylý men tutylýdan alys bolarymyz aqıqat.

23 Qańtar, 2018

Aýyl ákimi: bıýdjet pen bedel

Anaý ǵasyrdyń basynda naǵyz ult jazýshysy, Beıimbet Maılın «Gúldense aýyl – gúldenemiz bárimiz, Aýyl dene, biz – qozǵatar janymyz. Kel, eńbekshi, qol ustasyp bir týǵa, Jınalaıyq qalmaı jasy, kárimiz!», dep aýyldy kórkeıtýge eldi shaqyrǵany aldyńǵy tolqynnyń esinde bolsa kerek. Sol úlgi qazir de kún tártibine shyqty.

01 Qańtar, 2018

Daryn men qarym

Daryn – taǵdyrdyń syıy. Ustaı alsań qustaı ushasyń, ustaı almasań murttaı ushasyń. Ustaı alǵannyń qarymy zor. Baǵy bıik. Zatyna qaraı aty, eńbegine qaraı ónbegi telegeı teńiz. Ustaı almaǵannyń usqyny kirmeıdi. Qadamy ilgeri júrmeıdi. Qansha jetektegenmen, qamqorlyq kórsetken keri ketip, kúnderdiń kúninde kúlkige aınalyp, kóldeneń «kermege» uryna beredi. Muny ómir sabaǵyna kóz jibergende kórip-bilip otyrmyz.

14 Jeltoqsan, 2017

Kózkórgen

Osy kúnderi jurttyń arasynda «Kóz­kórgender, ózgermeńder» degen tirkes aıtylyp júr. Sózi jeńildeý es­tilgenmen, astaryndaǵy boıaýy bes batpan. Búgingideı qıyr-shıyry san túrli ýaqyttyń kúngeıi men kó­leńkesi arbasyp turǵanda, oılantpaı qoımaıdy.

15 Qarasha, 2017

Dári qymbat, bári qymbat

Sylbyr kóktem men qara kúz­de tumaý údep, eski syrqat syr­qyramaı qoımaıdy. Emhanaǵa barasyń, jaltaqtap dárigerge jaǵ­daıyńdy aıtasyń. Ol otyra qalyp qaǵaz toltyrady. Sýyrt­paqtap áńgimege tartsań, tek­sere kelgender jazǵanyna qarap eń­begin baǵalaıtyn kórinedi. Bul baıa­ǵy qutyla almaı kele jatqan qa­ǵazbastylyqtyń kesiri bolsa kerek. Ol úshin dárigerlerdi kinálaý artyq. Isten buryn, qaǵazǵa sengen kez­de qaǵazdyń róli joǵary bolǵany aqı­qat. 

10 Qarasha, 2017

Bala, ata-ana jáne muǵalim

Bala da  balapan sekildi. Baýlı alsań baǵyn ashasyń, baýlı almasań óz balańnan óziń qashasyń. 

03 Qarasha, 2017

Bir dińgegimiz – dinimiz

Danyshpan Abaı «Otyz al­tyn­­shy sózi­niń» bastaýynda:­ «Paıǵambarymyz sa­lalahý halaı­hı ýásálámniń (qudaıdyń ra­qy­meti jaýǵyr) hadıs sharıfinde (Paı­ǵambar týraly áńgimeler) aıtypty: «Men lá haıahún ýá lá ımanýn láhý» dep, ıaǵnı kimniń uıaty joq bol­sa, onyń ımany da joq, degen. Bizdiń qazaqtyń óziniń maqaly da bar: «Uıat kimde bolsa, ıman sonda» degen. Endi bul sózden bilindi, uıat, ózi ımannyń bir múshesi eken», depti. Shynynda, uıat ketken jerde ıman bolmaıtyny anyq. Imansyzdan ıbalyq kútý jónsizdik. 

25 Qazan, 2017

Qazaqtyń tyıymdary

Bir zamandary qazaqtyń qate bas­paýyna halyq tyıymdary ólsheýsiz septigin tıgizgeni ras. Tipti turmys-salt tárbıesinde zań ornyna júrdi de­sek te, qatelese qoımaımyz. Úlken-ki­shi pendelikpen teris sóz aıtyp, teris qa­reket jasaǵanda artynan tyıym uǵym­daryn esine túsirip otyratyn bolǵan.

06 Qazan, 2017

Qazaq tiliniń qadirin bileıik

Qazaqtyń bastaý bulaqtaı tu­nyq tiline kim tamsanbaǵan deısiz. Áýez­diligin ánge teńegen. «Fransýz tili Eýro­paǵa qalaı áser etse, qazaq tili túrki máde­nıetine dál solaı áser etken», depti V.Radlov.

23 Tamyz, 2017

Qyzmettegi mádenıet máıegi

Patshanyń barymtasyna, keńes­tik kezeńniń kúnde qyryq qubylǵan qýlyǵyna boı aldyrmaı, tunyq oıyna daq túsirmeı ótken naǵyz ult kósemi Álıhan Bókeıhan: «Tiri bol­­sam, qazaqqa qyzmet qylmaı qoı­maı­myn. Ultyna, jurtyna qyzmet etý − bilimnen emes, minezden», dep edi. Shy­nynda, ol kezde bilim kem, minez myq­ty edi. Qazir bilim ushan-teńiz, bi­raq ulttyq minez olqy, ala-qula, til mú­kis, namys pen ar aqshaǵa táýeldi bolyp barady.

18 Tamyz, 2017

О́nim óndirýshi utylmaýy kerek

Tabys tabýdyń, kún kórýdiń joly san qyrly. Allanyń aq jolynan taımaı, adal ispen aınalysatyndar da, qýlyǵyna quryq boılamaıtyn, aıla-sharǵysy mol, kezi kelse qyrǵıdaı qaqshyp ketetinder de aýyrdyń astymen júrip-aq mal taýyp, urty maılanatyndar da joq emes. Baı, kedeı demeı ózine «kerek» bolsa, kún men túndi elemeı, bireýdiń múlkin qaqshyp ketip júrgender de, jaıaý urylar da, qaraý pendeler de az kezdespeıtin boldy.

14 Tamyz, 2017

Ulttyń úni

Qazaqqa táńirim dalasyndaı keń tynysty úndi de bergen. Saharany sah­na etip, aspandaǵy aqqýǵa ún qo­syp júrip, úmitin úkilegen jurty­myz­­dyń boıyndaǵy kemeldik pen ke­meńgerlikti arǵy-bergi tarıhı ke­zeńderge kóz jiberseń, uǵasyń da tú­s­i­nesiń. 

07 Tamyz, 2017

Muǵalim bedeli jáne repetıtorlyq

Qazir mektep abyroıy, muǵalim bedeli týraly kóp aıtamyz. Burynǵy ortalyqtandyrylǵan bilim berý júıesi dáýir damýyna qaraı ártarap­tan­dy­ryldy. Sonyń biri – ata-analardyń qalaýyna qaraı túrli tásilder boıynsha aqshasyn tólep, repetıtor jaldaý.

26 Shilde, 2017

Kisilik pen kishilik

Oıǵa kemel, sózge beren qazaqtyń Qadyry (Myrza Áli): «Kisilik kisi tańdamaıdy. Ol qoı baǵyp júrgen qatardaǵy qazaqtan bastap, el basqa­ryp júrgen eleýli azamattarǵa deıin, bir de bireýin jatyrqamaıdy. Iá, ja­tyr­­qamaıdy. Biraq ol ekiniń birine buı­yrmaıtyn, adamnyń adamyna ǵa­na, sonyń júregine uıa salatyn qym­bat qasıet... kisiliktiń qadir-qasıetin tú­siný úshin pendelik, tipti, ıttik ha­qynda da áńgime aıtýǵa týra keledi», deıdi.

17 Shilde, 2017

Júıeli jumys júıkeni juqartpaıdy

Bıylǵy oqý jyly da aıaqtaldy. Jyl boıy kóp másele kóterildi. Muǵa­lim jaıy da qozǵaldy. Oqý­lyq­tyń oı-qyry, bary men joǵy talqyǵa tús­ti. Onyń júıesiz tustary týraly ashy da, ashyq ta aıtylyp jatty. Til tóńi­regindegi túıt­kilder de jan-jaqty tilge tıek bol­dy. 

16 Maýsym, 2017

Urpaq taǵdyrymen oınaǵan ońbaıdy

Ulttyń ulylyǵy urpaǵynan kóri­nedi. Bul – álimsaqtan belgili nárse. Al sol urpaq taǵdyryna bylyq aralassa, ar bylǵanady. Sodan da shyǵar, ult ustazy Ahmet Baıtursynulynyń «Ba­lany ulsha tárbıeleseń – ul bol­maq­shy. Qulsha tárbıeleseń – qul bol­maq­shy», dep ósıet qaldyryp ketkeni. Biz osy ósıetti oryndaı aldyq pa, álde bárin zamanǵa telip, teris basqan aıaǵymyzdy, dúnıeniń quly bolýǵa um­tylǵan nıetimizdi túzeýge murshamyz jet­peı júr me? Bul sanamyzdaǵy aqaý­dan, ultty ult etetin mádenı-ge­ne­tıkalyq kodymyzdyń álsizdiginen, tip­ti múlde kemip ketkeninen bolyp otyr ma?

24 Mamyr, 2017