Qudaı aqyryn bersin, búginde áleýmettik jeliden tys ómir súrý múmkin bolmaı qaldy ǵoı.

«Aıshylyq alys jerlerden jyldam habar alǵyzǵan» demekshi, onyń paıdaly jaǵyna qosa, kúndelikti ómirimizge keri áserin tıgizetin zııandy, zalaldy tustary da joq emes. Endeshe, taıaqtyń eki ushy bolatyny sııaqty, qoǵamymyzǵa myqtap enip, turmystaǵy keıbir qıynshylyqtardy jeńildetip bergenine máz bola bermeı, keıingi jas órenderdi jeńil-jelpiniń sońynan jetektep ertip bara jatqan bul shirkinińizdiń teris tustaryna da alańdamaı taǵy bolmaıdy. «Jumysy joqtyq, tamaǵy toqtyq azdyrar adam balasyn» demekshi, sonyń biri – feısbýktegi «Tikeleı efır». «Bulardyń qoldary bos pa, erige me, ne nárse ózi?» dep 4-5-eýin arnaıy saraptap kórýimizdiń nátıjesinde túsiniksiz jaıttarǵa tap boldyq. Kózderi baqyraıyp, tilin jutyp qoıǵandaı únsiz otyrǵan sabazdardyń sondaǵy maqsatyn bilmeı dal bolasyz. Odan: «Nege sóılemeısiz? Birdeme deseńizshi», dep úzdigip, úzilip surap jatqan jurt. Sóıtse de, álgi sabazyńnyń beti búlk etpeı, nanyn, ne saǵyzyn shaınap otyra beredi.
Jaıdan-jaı erikkennen feısbýk arqyly «Tikeleı efırge» shyǵý – ádep pen salttan jurdaılyqtyń belgisi degennen basqa eshteńe emes. Bolmasa tolǵan aıdaı tompıǵan kelinshektiń dıvanda shalqasynan jatyp alyp árkimmen bir áńgime-dúken qurǵany ádeptilikke jata ma? Ásirese, qazaqtyń jap-jas kelinshekteri solaı etkende, «Apyr-aı, myna zaman ne bop barady?» degen qaýiptiń júrekti ottaı qaryp óteri sózsiz. «Tym symbatty ekensiz» dep qoıady oǵan ishi pysyp otyrǵan syrttaǵy bireý. Osy maqtaýǵa myna sabazyńnyń tanaýy deldıip, áldeqandaı bolyp jatady. «Ádemisiz dep jatyr meni, rahmeee-eet» dep rııasyz yrjııady. Dıalogtyń sıqy osy. «Ishińiz pysyp jatyr ma, aty-jónińiz kim, tanysalyq, telefon nómirińiz qandaı?» dep qaljyńdasqan jandardyń olardyń munysyna sonshalyq qoldaý bildirip jatqany shamaly-aq. «Myna syqpytymdy qazir ata-anam, jaqyn týystarym, tanystarym, áriptesterim... kórse uıat-aý» degen oı qaperine kirip-shyqpaǵan muńsyz janardyń «arbaýyna» aldanbaǵandar: «Sen sııaqtylardy aýylǵa aparyp sıyr saýǵyzyp qoıar ma edi», «Basyńdaǵy jastyǵyńnyń tysy sógilip ketipti, bosqa jatqansha sony nege tigip almaısyń», «Ket efırden» «О́zińdi jarnamalaǵan túriń be?», «Erikken áıel ekensiń»... dep neshe túrli aýyr sózderdi qarsha boratyp jazyp-aq jatady. Qazir endi osy sózderden keıin mıy joq adam bolmasa túsiner, júregine jeter dep ájeptáýir nátıje kútetiniń ras endi. Biraq ata-babamyzdyń salt-dástúrine jat óreskeldikke renish bildirip, «qazaqtyń qyzdaryna mundaı jónsiz qylyqtar jaraspaıdy, ádepti bolyńdar, arsyz bolmańdar» dep jan-jaqtan jurt qansha jabyla jazǵanmen odan qorytyndy shyǵaryp jatqan olar joq.
«Tikeleı efır» arqyly mańyzdy máseleler qozǵalyp, jastarǵa laıyq ádepti áńgime áserli rýhta jibekteı esilip tursa, kóre almaǵandaı oǵan nemiz bar shúıligip. Negizi ol keleshekte ashyq pikirlesý alańyna aınalsa, bir ǵanıbet bolar edi-aý. Biraq qaıdaǵy? Sondyqtan munyń bári qazirgi «Áı, deıtin áje, qoı, deıtin qoja joqtyqtyń» saldarynan oryn alyp jatqan jaılar ekeni túsinikti. Qazaqy saltqa úıirip, adamnyń kelbetine ımandylyq pen adamgershiliktiń izgilik nuryn sebelep turatyn, shalkes minezdi jannyń ózin shalǵaıǵa shashaý shyǵartpas qazaǵymnyń qasıetti ejelgi dástúrleri-aı deseıshi. Internettiń ıkemge kónbeıtini, oǵan buǵaý salý qıyn. Alaqanmen aıdy kólegeılep tura almaıtynyńyz sııaqty qazir tehnologııalyq jetistikterdiń bárine rýhanı terezemizdi eleksiz ashyp tastadyq. «Onyń paıdalysy qaısy, qazaqy qalyppen qıyspaıtyn tusy nede?» degen synı súzgi joqtyń qasy. Ol kimniń qolynda? Balanyń ba, dananyń ba, muny tekserip, baǵyp-qaǵyp otyrǵan eshkim joq. «Qazannan qaqpaq ketse, ıtten uıat ketediniń» keri me degen oıdyń osy tusta qylań berip qalýy taǵy zańdy.
Jelidegi halyqqa báribir. Olar mundaılardy júrektiń eleginen ótkizip qabyldap otyrǵan joq. Jalpy, qazir ózi áleýmettik jelide rýhanı súzgi degen bar ma deseńizshi áýeli. Oǵan dálel – «Tikeleı efırdegi» qyljaq áńgimeler men oısyz kózder. Baqsaq, «Tikeleı efırge» adamdar ózderin jarnamalaý úshin shyǵatyn sııaqty. Biraq jarnamalaýdyń jóni osylaı bolady eken dep, aınanyń aldynda turǵandaı shashyńdy tarap, kózderińdi jypylyqtatyp otyrǵanyń ózińnen basqa kimge kerek? Bul negizi ónerińmen bólisýge, oıyńdy ortaǵa salyp, kópshilikpen pikir almasýǵa arnalǵan tetik emes pe? Sylańdap, sylanyp túr-álpetińdi jurtqa jarııa etetin alań emes...
Qoryta kelgende, qazirgi biz kýá bolyp júrgen «Tikeleı efır» kóńilge túrli oı salady. Atam qazaq: «Sóz súıekten ótedi», «Otyz tisten shyqqan sóz – otyz rýly elge taraıdy» dep bir aýyz sózdiń qaýyzyna úlken maǵyna syıǵyzǵan halyq emes pe edi. Al endi mynadaı beınebaıandar, ózderin jatpaı-turmaı jarnamalap jatqan jandardyń tirligi sol qazaqy qasıetten birte-birte kóz jazyp bara jatqanymyzdyń aıqyn mysaly ispetti áser qaldyrady. Jelidegi jelpý sóz jeti qyrdan asyp, beıádep beınebaıandar áke-sheshesi erteli-kesh jumystan qoly bosamaıtyn qazaq balalarynyń sanasyn ýlap, úlken qaýip týdyryp jatqandyqtan, qaıta-qaıta oralyp turatyn negizgi áńgimemiz osy bolyp qala bermek.
Qarashash TOQSANBAI,
«Egemen Qazaqstan»
Inflıasııanyń beti qaıtpaı tur
Ekonomıka • Búgin, 20:00
Sıfrlyq damý vıse-mınıstri taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 19:45
35 jastaǵy vıse-mınıstr qyzmetinen bosatyldy
Qazaqstan • Búgin, 19:40
Prezıdent Ahmetjan Esimovke birqatar naqty tapsyrma berdi
Prezıdent • Búgin, 19:24
Qostanaıdaǵy qonys kolonııasynan qashqandar ustaldy
Aımaqtar • Búgin, 19:00
Qazyǵurttyq polıseıler joǵalǵan 4 jasar balany tapty
Aımaqtar • Búgin, 18:53
Bıyl oqýshylar UBT-ny qalaı tapsyrady?
Bilim • Búgin, 18:52
Bıýdjet qyzmetkerleriniń eńbekaqysy ósedi
Úkimet • Búgin, 18:47
О́zbekstan prezıdenti: Nur Otan Qazaqstan halqynyń jappaı qoldaýyna ıe
Qoǵam • Búgin, 18:42
Qazaqstan Prezıdenti Memlekettik qyzmet isteri agenttiginiń tóraǵasyn qabyldady
Prezıdent • Búgin, 18:40
Úkimettiń keńeıtilgen otyrysy qashan ótetini belgili boldy
Úkimet • Búgin, 18:30
Ońdasyn Orazalın: Covid-19 qaýpi áli seıilgen joq
Aımaqtar • Búgin, 18:27
О́zbekstanǵa 100 myń dana Pfizer vaksınasy jetkiziledi
Álem • Búgin, 18:25
Náresteni muzdatqyshta qatyryp óltirýge qatysy bar dáriger sotta janjal shyǵardy
Oqıǵa • Búgin, 18:25
Túrkııa kompanııalarǵa Twitter-de jarnama berýge tyıym saldy
Álem • Búgin, 18:22
Qazaqstandyq oqýshylar halyqaralyq Jáýtikov olımpıadasynda 90 medal jeńip aldy
Bilim • Búgin, 18:14
Memleket basshysy Asqar Mamındi qabyldady
Prezıdent • Búgin, 18:13
Qus tumaýynan zardap shekkenderge ótemaqy tolyq kólemde tólendi – AShM
Qazaqstan • Búgin, 18:10
О́tken jyly Almatydaǵy taýda 80-nen astam adam qutqaryldy
Qoǵam • Búgin, 18:07
Vaksınasııa koronavırýstan túbegeıli qutqara ma?
Koronavırýs • Búgin, 18:07
Elimizdiń jeti oblysynda daýyldy eskertý jarııalandy
Qazaqstan • Búgin, 18:00
Túrkistanda koronavırýsqa qarsy ekpe jumystary 1 aqpannan bastalady
Aımaqtar • Búgin, 17:56
«Tobyl» alty fýtbolshymen qoshtasty
Fýtbol • Búgin, 17:45
Memleket basshysy Álimǵazy Raıymbekovtiń otbasyna kóńil aıtty
Prezıdent • Búgin, 17:25
Aýǵanstan azamaty Almatyda 11 jyl boıy zańsyz turǵan
Qoǵam • Búgin, 17:15
Depýtattar nege tártipke baǵynbaǵan?
Aımaqtar • Búgin, 17:10
Joǵarǵy jyldamdyqty ınternetke qol jetpeı tur
Bilim • Búgin, 16:55
Almaty qalasynyń turǵynynan 47 keliden astam gashısh tárkilendi
Aımaqtar • Búgin, 16:45
Qarýly Kúshterdiń jaýyngerlik daıarlyǵy sanıtarlyq-epıdemıologııalyq ahýalǵa qaraı júrgiziledi
Qazaqstan • Búgin, 16:42
Ýkraına azamaty ushaqta temeki shekkeni úshin jaýapqa tartyldy
Qoǵam • Búgin, 16:41
«Barys» - «Iokerıt» oıyny tikeleı efırde kórsetiledi
Hokkeı • Búgin, 16:40
Qyzylordadaǵy darııa deńgeıi turaqty baqylaýda
Aımaqtar • Búgin, 16:38
Teńiz kenishinde 72 jumysshy koronavırýs juqtyrdy
Aımaqtar • Búgin, 16:34
Tomas Mıls: Avtokólikti tańdaý prosesi elektrondy ortada júzege asyrylýy múmkin
Qoǵam • Búgin, 16:32
Dmıtrıı Medvedev Nazarbaevty quttyqtady
Elbasy • Búgin, 16:30
Elbasy belgili akter Álimǵazy Raıymbekovtiń otbasyna kóńil aıtty
Elbasy • Búgin, 16:11
Qytaıda koronavırýstyq ınfeksııanyń taǵy bir oshaǵy anyqtaldy
Álem • Búgin, 16:10
Túrkistan oblysynda qyz uzatý toıyn uıymdastyrǵandar jaýapqa tartyldy
Aımaqtar • Búgin, 16:04
Jazbasha kelisim talap etedi: Koronavırýsqa qarsy vaksınadan qaýip bar ma
Medısına • Búgin, 16:01
Shyǵys Qazaqstanda oqýshylar qalaı oqyp jatyr?
Bilim • Búgin, 15:57
Elimizde qandaı poıyz bıletteri qymbattaıdy?
Qazaqstan • Búgin, 15:55
Aqtóbede jemqorlyqpen kúresýshiler 2020 jylǵy jumys qorytyndysyn jarııalady
Aımaqtar • Búgin, 15:53
О́skemendik polıseıler atqa mingen adamdardy ne úshin qýdy?
Vıdeo • Búgin, 15:50
О́skemende shoqyný meıramynda 2 myńnan astam adam sýǵa shomylǵan
Oqıǵa • Búgin, 15:50
Aıda Balaeva Álimǵazy Raıymbekovtiń otbasyna kóńil aıtty
Rýhanııat • Búgin, 15:46
Qostanaı oblysynda 23 tonna janarmaı tárkilendi
Aımaqtar • Búgin, 15:41
Belarýs hokkeıden álem chempıonatyn ótkizý quqyǵynan aıyryldy
Sport • Búgin, 15:35
Kıim óndirisinde ımporttyń úlesi artqan
Ekonomıka • Búgin, 15:29
Tólebıde jańa sport kesheni boı kóteredi
Aımaqtar • Búgin, 15:28
О́tken táýlikte shetelden ushyp kelgen jolaýshylardan koronavırýs anyqtalǵan joq
Koronavırýs • Búgin, 15:26
Pavlodarda er adamdy poıyz qaǵyp ketti
Aımaqtar • Búgin, 15:23
Qazaqstanda 109,2 mln tonna kómir óndirildi
Ekonomıka • Búgin, 15:21
Atyraýda 648 otbasy jańa baspanaǵa kóshedi
Aımaqtar • Búgin, 15:19
Qytaıda balmuzdaqtan koronavırýstyń jańa shtammy tabylǵany ras pa?
Álem • Búgin, 15:13
Qyzyljarda qala irgesindegi aýyldardy tonaǵan ury ustaldy
Aımaqtar • Búgin, 15:05
Elorda rekordty kólemde trıllıonnan astam ınvestısııa tartty
Aımaqtar • Búgin, 15:03
Qostanaı oblysynda 278 aýylsharýashylyq tehnıkasy ýtılızasııaǵa qabyldanady
Aımaqtar • Búgin, 15:00
Qyrǵyzstan Pfizer vaksınasynan nege bas tartqany belgili boldy
Álem • Búgin, 14:55
О́skemende joǵalyp ketken jasóspirim tabyldy
Aımaqtar • Búgin, 14:50
Spýtnık-V vaksınasynan soń túrli aýrýlar paıda bolǵany ras pa?
Koronavırýs • Búgin, 14:40
Senat depýtattary radıasııalyq tótenshe jaǵdaılardy sheshýge kómek kórsetý máselesin talqylady
Parlament • Búgin, 14:34
Túrkistan oblysynda 5 adam qar qursaýynan qutqarylǵan
Aımaqtar • Búgin, 14:30
Qostanaı oblysynda alıment tóleýden qashqan 119 ákeniń múlki tárkilendi
Aımaqtar • Búgin, 14:23
Senatorlar Qazaqstan men Grýzııa arasyndaǵy tranzıttik júk tasymaldaý máselesin zerdeledi
Parlament • Búgin, 14:13
Shoqyný meıramynda 1500-den astam aqmolalyq sýǵa shomyldy
Aımaqtar • Búgin, 14:00
Petropavlda polıseımen tóbelesken jigitterdiń áreketi vıdeoǵa túsip qaldy
Aımaqtar • Búgin, 13:43
Nur-Sultanda áıelin óltirgen er adam ózine qol jumsady
Elorda • Búgin, 13:30
Ushýǵa qoryqqan er adam Chıkago áýejaıynda 3 aı ómir súrgen
Álem • Búgin, 13:20
Bıyl Qazaqstandaǵy 793 eldi mekende sýmen jabdyqtaý júıeleri salynady
Qazaqstan • Búgin, 13:20
Uqsas jańalyqtar