Qudaı aqyryn bersin, búginde áleýmettik jeliden tys ómir súrý múmkin bolmaı qaldy ǵoı.

«Aıshylyq alys jerlerden jyldam habar alǵyzǵan» demekshi, onyń paıdaly jaǵyna qosa, kúndelikti ómirimizge keri áserin tıgizetin zııandy, zalaldy tustary da joq emes. Endeshe, taıaqtyń eki ushy bolatyny sııaqty, qoǵamymyzǵa myqtap enip, turmystaǵy keıbir qıynshylyqtardy jeńildetip bergenine máz bola bermeı, keıingi jas órenderdi jeńil-jelpiniń sońynan jetektep ertip bara jatqan bul shirkinińizdiń teris tustaryna da alańdamaı taǵy bolmaıdy. «Jumysy joqtyq, tamaǵy toqtyq azdyrar adam balasyn» demekshi, sonyń biri – feısbýktegi «Tikeleı efır». «Bulardyń qoldary bos pa, erige me, ne nárse ózi?» dep 4-5-eýin arnaıy saraptap kórýimizdiń nátıjesinde túsiniksiz jaıttarǵa tap boldyq. Kózderi baqyraıyp, tilin jutyp qoıǵandaı únsiz otyrǵan sabazdardyń sondaǵy maqsatyn bilmeı dal bolasyz. Odan: «Nege sóılemeısiz? Birdeme deseńizshi», dep úzdigip, úzilip surap jatqan jurt. Sóıtse de, álgi sabazyńnyń beti búlk etpeı, nanyn, ne saǵyzyn shaınap otyra beredi.
Jaıdan-jaı erikkennen feısbýk arqyly «Tikeleı efırge» shyǵý – ádep pen salttan jurdaılyqtyń belgisi degennen basqa eshteńe emes. Bolmasa tolǵan aıdaı tompıǵan kelinshektiń dıvanda shalqasynan jatyp alyp árkimmen bir áńgime-dúken qurǵany ádeptilikke jata ma? Ásirese, qazaqtyń jap-jas kelinshekteri solaı etkende, «Apyr-aı, myna zaman ne bop barady?» degen qaýiptiń júrekti ottaı qaryp óteri sózsiz. «Tym symbatty ekensiz» dep qoıady oǵan ishi pysyp otyrǵan syrttaǵy bireý. Osy maqtaýǵa myna sabazyńnyń tanaýy deldıip, áldeqandaı bolyp jatady. «Ádemisiz dep jatyr meni, rahmeee-eet» dep rııasyz yrjııady. Dıalogtyń sıqy osy. «Ishińiz pysyp jatyr ma, aty-jónińiz kim, tanysalyq, telefon nómirińiz qandaı?» dep qaljyńdasqan jandardyń olardyń munysyna sonshalyq qoldaý bildirip jatqany shamaly-aq. «Myna syqpytymdy qazir ata-anam, jaqyn týystarym, tanystarym, áriptesterim... kórse uıat-aý» degen oı qaperine kirip-shyqpaǵan muńsyz janardyń «arbaýyna» aldanbaǵandar: «Sen sııaqtylardy aýylǵa aparyp sıyr saýǵyzyp qoıar ma edi», «Basyńdaǵy jastyǵyńnyń tysy sógilip ketipti, bosqa jatqansha sony nege tigip almaısyń», «Ket efırden» «О́zińdi jarnamalaǵan túriń be?», «Erikken áıel ekensiń»... dep neshe túrli aýyr sózderdi qarsha boratyp jazyp-aq jatady. Qazir endi osy sózderden keıin mıy joq adam bolmasa túsiner, júregine jeter dep ájeptáýir nátıje kútetiniń ras endi. Biraq ata-babamyzdyń salt-dástúrine jat óreskeldikke renish bildirip, «qazaqtyń qyzdaryna mundaı jónsiz qylyqtar jaraspaıdy, ádepti bolyńdar, arsyz bolmańdar» dep jan-jaqtan jurt qansha jabyla jazǵanmen odan qorytyndy shyǵaryp jatqan olar joq.
«Tikeleı efır» arqyly mańyzdy máseleler qozǵalyp, jastarǵa laıyq ádepti áńgime áserli rýhta jibekteı esilip tursa, kóre almaǵandaı oǵan nemiz bar shúıligip. Negizi ol keleshekte ashyq pikirlesý alańyna aınalsa, bir ǵanıbet bolar edi-aý. Biraq qaıdaǵy? Sondyqtan munyń bári qazirgi «Áı, deıtin áje, qoı, deıtin qoja joqtyqtyń» saldarynan oryn alyp jatqan jaılar ekeni túsinikti. Qazaqy saltqa úıirip, adamnyń kelbetine ımandylyq pen adamgershiliktiń izgilik nuryn sebelep turatyn, shalkes minezdi jannyń ózin shalǵaıǵa shashaý shyǵartpas qazaǵymnyń qasıetti ejelgi dástúrleri-aı deseıshi. Internettiń ıkemge kónbeıtini, oǵan buǵaý salý qıyn. Alaqanmen aıdy kólegeılep tura almaıtynyńyz sııaqty qazir tehnologııalyq jetistikterdiń bárine rýhanı terezemizdi eleksiz ashyp tastadyq. «Onyń paıdalysy qaısy, qazaqy qalyppen qıyspaıtyn tusy nede?» degen synı súzgi joqtyń qasy. Ol kimniń qolynda? Balanyń ba, dananyń ba, muny tekserip, baǵyp-qaǵyp otyrǵan eshkim joq. «Qazannan qaqpaq ketse, ıtten uıat ketediniń» keri me degen oıdyń osy tusta qylań berip qalýy taǵy zańdy.
Jelidegi halyqqa báribir. Olar mundaılardy júrektiń eleginen ótkizip qabyldap otyrǵan joq. Jalpy, qazir ózi áleýmettik jelide rýhanı súzgi degen bar ma deseńizshi áýeli. Oǵan dálel – «Tikeleı efırdegi» qyljaq áńgimeler men oısyz kózder. Baqsaq, «Tikeleı efırge» adamdar ózderin jarnamalaý úshin shyǵatyn sııaqty. Biraq jarnamalaýdyń jóni osylaı bolady eken dep, aınanyń aldynda turǵandaı shashyńdy tarap, kózderińdi jypylyqtatyp otyrǵanyń ózińnen basqa kimge kerek? Bul negizi ónerińmen bólisýge, oıyńdy ortaǵa salyp, kópshilikpen pikir almasýǵa arnalǵan tetik emes pe? Sylańdap, sylanyp túr-álpetińdi jurtqa jarııa etetin alań emes...
Qoryta kelgende, qazirgi biz kýá bolyp júrgen «Tikeleı efır» kóńilge túrli oı salady. Atam qazaq: «Sóz súıekten ótedi», «Otyz tisten shyqqan sóz – otyz rýly elge taraıdy» dep bir aýyz sózdiń qaýyzyna úlken maǵyna syıǵyzǵan halyq emes pe edi. Al endi mynadaı beınebaıandar, ózderin jatpaı-turmaı jarnamalap jatqan jandardyń tirligi sol qazaqy qasıetten birte-birte kóz jazyp bara jatqanymyzdyń aıqyn mysaly ispetti áser qaldyrady. Jelidegi jelpý sóz jeti qyrdan asyp, beıádep beınebaıandar áke-sheshesi erteli-kesh jumystan qoly bosamaıtyn qazaq balalarynyń sanasyn ýlap, úlken qaýip týdyryp jatqandyqtan, qaıta-qaıta oralyp turatyn negizgi áńgimemiz osy bolyp qala bermek.
Qarashash TOQSANBAI,
«Egemen Qazaqstan»
Almatyda 400-ge jýyq ekologııalyq avtobýs satyp alynady
Aımaqtar • Búgin, 18:58
Edil sýyn alýǵa qosymsha qarajat qarastyrylady
Úkimet • Búgin, 18:47
Almaty dárigerleri qańtarda 1,77 mlrd teńge ústemaqy aldy
Medısına • Búgin, 18:36
Qazaqstanda 30 sheteldik farmasevtıkalyq óndirýshi óz óndirisin ashady
Qazaqstan • Búgin, 18:36
Jańa basylym – jaqsylyqtyń jarshysy
Rýhanııat • Búgin, 18:34
Eýropada «pandemııa salyǵy» engizildi
Álem • Búgin, 18:26
Semeıde qarjy pıramıdasynyń jumysy áshkerelendi
Qoǵam • Búgin, 18:15
Túrkistan oblysynda úshem dúnıege keldi
Qoǵam • Búgin, 18:01
Elordalyq mektepterde «Anamnyń kúlkisi» atty onlaın-kórme uıymdastyryldy
Qoǵam • Búgin, 17:58
«Janýarlardy nómirleý»: Qazaqstandyqtar COVID termıniniń maǵynasyna narazy
Qoǵam • Búgin, 17:47
Prezıdent tapsyrmasymen agroónerkásiptik keshendi damytý úshin jumystar júrgizilýde
Qazaqstan • Búgin, 17:47
Asqar Moldaǵalı karateden Qazaqstan komandasynyń bas bapkeri bolyp bekitildi
Sport • Búgin, 17:43
Qytaıda mıllıarderler sany myńnan asty
Álem • Búgin, 17:38
Bas múftı: Elimizdegi meshitter qazaqy stılde bolýy tıis
Rýhanııat • Búgin, 17:28
Facebook Tájikstanǵa salyq tóleıtin boldy
Álem • Búgin, 17:21
Áleýmettik jelilerde PTR-testileý nátıjeleri kórsetilgen jalǵan blankiler taratylýda
Qoǵam • Búgin, 17:20
2020 jyly tólem uıymdary kórsetetin qyzmetter kólemi 15%-ǵa ósti
Qarjy • Búgin, 17:11
Taılandta koronavırýsqa qarsy vaksınasııa bastaldy
Álem • Búgin, 17:08
Koronavırýs gúl arqyly juǵa ma?
Koronavırýs • Búgin, 17:08
Elordada týberkýlezge qarsy 4 myńnan astam adam tekserildi
Medısına • Búgin, 17:02
Pandemııa kezinde áleýmettik jobalarǵa atsalysqan tulǵalar marapattaldy
Aımaqtar • Búgin, 16:56
Qazaqstan men Tájikstan arasyndaǵy áýe reısteri qaıta ashylady
Qoǵam • Búgin, 16:47
Qoǵam qaıratkeri Bolathan Taıjandy eske alý is-sharasy ótti
Qoǵam • Búgin, 16:40
Almatyda páter urylary ustaldy
Aımaqtar • Búgin, 16:37
Almatydaǵy perzenthanada bir áıel qaıtys boldy
Qoǵam • Búgin, 16:21
Qyzylordada muǵalimderge vaksına salynyp jatyr
Aımaqtar • Búgin, 16:09
Shymkenttik ustaz 18 jyl boıyna olımpıada júldegerlerin daıyndaǵan
Ońtústik Qazaqstan • Búgin, 16:09
Áskerı polısııa organdary týraly zań jobasy ázirlendi
Qoǵam • Búgin, 15:57
Qazaqstanda áıelder kásipkerligin damytý boıynsha ortalyqtar ashylady
Qazaqstan • Búgin, 15:50
Qylmystyq is: О́skemendik tárbıeshi balalarǵa zábir kórsetken
Aımaqtar • Búgin, 15:40
Almaty koronavırýs boıynsha «sary» aımaqta
Aımaqtar • Búgin, 15:34
Elektrondy eńbek bırjasynda servıster jetildirildi
Tehnologııa • Búgin, 15:33
Oralda 17 jastaǵy jigit kópirden sekirdi
Aımaqtar • Búgin, 15:18
Qaraǵandydaǵy kópqabatty úıdiń kireberisinen tastandy náreste tabyldy
Qoǵam • Búgin, 15:17
Almaty oblysynda 30 mln teńgeniń jylqysyn urlaǵan qylmystyq top ustaldy
Aımaqtar • Búgin, 15:13
ShQO turǵyny páterinde oq-dári saqtaǵan
Aımaqtar • Búgin, 15:05
Shahtada eki jumysshyny topyraq basyp qalǵan
Oqıǵa • Búgin, 15:03
Ań aýlaý erejesin buzǵandarǵa qandaı jaza qoldanylady?
Qazaqstan • Búgin, 14:57
Nazarbaev ortalyǵy men О́zbekstannyń Islam órkenıeti ortalyǵy yntymaqtastyq memorandýmyna qol qoıdy
Qazaqstan • Búgin, 14:57
Qyzdar ýnıversıtetiniń ǵalymdary 51 mln teńgeniń grantyn utty
Aımaqtar • Búgin, 14:55
Almatylyq stýdentter respýblıkalyq baıqaýdyń jeńimpazy atandy
Aımaqtar • Búgin, 14:52
Karateden Qazaqstan komandasynyń bas bapkeri bekitildi
Taǵaıyndaý • Búgin, 14:50
Almatyda aǵylshyn tilinen ótken bilim saıysy márege jetti
Bilim • Búgin, 14:40
Asqar Mamın Chevron basshylyǵymen kezdesti
Qazaqstan • Búgin, 14:37
Din salasy mamandaryna arnalǵan semınar bastaldy
Qoǵam • Búgin, 14:32
Senator qandastarǵa beriletin tólqujatty Naýryz merekesinde tabystaýdy usyndy
Qazaqstan • Búgin, 14:15
Omartashylar men maral ósirýshiler qoldaýǵa zárý
Qoǵam • Búgin, 14:00
Senator kitaphana qyzmetkerleriniń jalaqysyn kótergendi jón sanaıdy
Qoǵam • Búgin, 13:27
«Nissan Primera» kóligi jylqy soqty
Aımaqtar • Búgin, 13:25
Majarstan ınvestorlary Túrkistan oblysynda kún elektr stansasyn salady
Ekologııa • Búgin, 12:56
Nurlan Nyǵmatýlın Májilis janynan partııaaralyq Qeńes qurýdy usyndy
Parlament • Búgin, 12:53
Memlekettik bilim berý uıymdarynyń basshylary rotasııalanady
Bilim • Búgin, 12:46
Túrkistan oblysynyń bilim berý salasynda 29 qylmystyq quqyq buzýshylyq derekteri tirkelgen
Aımaqtar • Búgin, 12:36
Elordanyń bas sanıtarlyq dárigeri jańa qaýlyǵa qol qoıdy
Aımaqtar • Búgin, 12:35
Germanııadaǵy lokdaýn 28 naýryzǵa deıin uzartyldy
Álem • Búgin, 12:30
Karantınge baılanysty qyzmetkerlerdiń teń jartysy qashyqtan jumys isteýi kerek
Aımaqtar • Búgin, 12:30
Nur-Sultanda bazarlardyń demalys kúnderi de jumys isteýine ruqsat etildi
Aımaqtar • Búgin, 12:29
Abzal Beısenbekuly Qarjy mınıstrligi apparatynyń basshysy qyzmetine taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 12:19
Tótenshe jaǵdaı ınspektorlary kásiporyndardyń jumysyn toqtatý quqyǵyna ıe boldy
Qoǵam • Búgin, 12:14
Qazaqstan elshisi Máskeýdegi Baýyrjan Momyshuly atyndaǵy mektepte boldy
Qoǵam • Búgin, 12:13
Forte Challenger týrnırinde 3 qazaqstandyq sportshy juptyq synda shırek fınalǵa ótti
Sport • Búgin, 12:04
Memlekettik bilim berý uıymdaryna pedagogterdi konkýrs arqyly qabyldaý engiziledi
Bilim • Búgin, 11:57
Qostanaı oblysynda aqyly joldar paıda bolady
Aımaqtar • Búgin, 11:45
Túrkistan oblysynda sırk, bılıard klýbtary jumysyna ruqsat berildi
Aımaqtar • Búgin, 11:37
Túzeý mekemesi qyzmetkerleri qan tapsyrýdy mindet sanaıdy
Aımaqtar • Búgin, 11:35
Qazaqstan azyq-túlik qaýipsizdiginiń jahandyq reıtınginde pozısııasyn jaqsartty
Qazaqstan • Búgin, 11:35
Túrkistan oblysynda 62 jobany iske qosý kózdelýde
Aımaqtar • Búgin, 11:23
Uqsas jańalyqtar