Keseldiń úlkeni – kúızelis

Medısına • 13 Naýryz, 2020

Keseldiń úlkeni – kúızelis

371 ret kórsetildi

Aqylmandar, adam minezi-qulqynyń uńǵyl-shuńǵylyn zertteıtin psıhologtar, túrli qıynshylyqty jeńýge kómektesetin trenıngter qaptaǵan zamanda kisi ózine nege qol salady? Qudaıym-aý, ǵalamtordy ashyp qalsań da ómirińdi ǵajap etetin keńes ataýlynyń qanshama túri aldyńnan shyǵady.

Aınash ESALY

Ne desek te, damýdyń dańǵyl jolyna túsip, ýaqytty urlap kelgen turmys taýqymetiniń kópshiligin tehnıkaǵa tapsyryp, órkenıetke ilesken ómir rahatyn kórýdiń ornyna ólýdi oılap turatyn óndirdeı býyn paıda boldy.

Al bul derttiń atyn depressııa deıdi. Jurt alystan shyǵyp jatqan vırýstardyń atynan-aq qorqyp otyrǵanda, sýısıd degen kesel jylyna álemde 800 myń adamdy jalmaıtyn bolsa, elimizdegi jalpy sýısıdter statıstıkasy da kóńil kónshite qoımaıdy. О́ıtkeni ómirin ózi tárk etkender sany 2019 jyly 3805 adamǵa jetip, 7,4 paıyzǵa kóbeıdi. Ásirese jasóspirimder arasynda ómirin tárk etkender jeterlik.

Janazasyz ólim syryn zerttep júrgen mamandar sýısıdke barýdyń bıologııalyq, áleýmettik jáne somatıkalyq 800 túrli sebebin alǵa tartsa, sonyń basym bóligin aıtýdyń ózi tipti túkke turǵysyz.

Máselen, ótken aptada ǵana zııaly bir otbasynyń zııatkerlik mektepti bitireıin dep otyrǵan balasy ózin ózi mert qyldy. Ekiniń birine buıyra bermeıtin bedeldi mektepte oqyp jatqan, bireýdiń kóziniń aǵy men qarasyndaı jalǵyz uldy ajalǵa ne ıtermeledi?..

Sol sııaqty aqpan aıynda Ulybrıtanııadaǵy tanymal «Love Island» realıtı-shoýynyń júrgizýshisi, dańqty da dáýletti Karolaın Flak bar bolǵany 40 jasynda ózine ózi ólimge qıdy. Onyń qısynsyz ajalyna kúlli Eýropa tańǵalyp, syryn tappaı dal bolǵany belgili. Aıtqandaı, ótken jyly Karolaın óziniń jigitimen (ol da ataqty tennısshi) kerisip qalyp, ashýmen ony ústel shamymen qoıyp qalady. Qan shyqqan jerge polısııa áp-sátte jetip kelip, jigitiniń Karolaındy eshqandaı kinálamaıtynyna, keshirdim degenine qaramastan, qylmystyq is qozǵady. Zańnyń aty – zań. Ulybrıtanııada turmystyq zorlyqqa keshirim joq, eki jaqtyń ózara mámilesi qarastyrylmaǵan.

Nátıjesinde keshegi Garrı bekzadanyń da súıiktisi bolǵan, juldyzdarmen muzda syrǵanaýda jeńimpaz atanǵan áıgili telejúrgizýshi jalaqysy tym joǵary jumystan qýylady. Qol jumsaýshy tarapynan qysym bolmaýy úshin jigitimen aralasýǵa tyıym salynady.

Qysqasy, buryn da depressııadan emdelgen Karolaın qaıtadan jan kúızelisine ushyrady. Syrt qaraǵanda baqytty da kóńildi, aqshaly da ataqty Karolaın dostarymen saıahattap, áleýmettik jelilerde jaqsy meıramhanalar men dúkenderden post jazyp júrgen, isi sotqa berilgende aqyry júıkesi syr berip, asylyp tyndy.

Eger ol shydamdylyq pen sabyr tanytqanda, bul kúnder de artta qalatyny aıan ǵoı. Jazyqty bolsa da, adam kótere almaıtyn jazaǵa ushyramaıtyny belgili edi. Kóp bolsa shartty túrde sottalar edi.

Budan shyǵatyn qorytyndy – bireý. Adamnyń eń birinshi jaýy – óziniń oıy. Bireýler taýdaı taýqymetin jeńgende, endi bireýler túımedeıdi túıedeı qasiretke aınaldyryp, bas-aıaǵy bitpeıtin qaıǵyny basyna jamap júredi.

Shyndap kelgende mıdaǵy úreı men qorqynyshtyń 90 paıyzy oryndalmaǵan fobııa kúıi qalady.

Kúlli Eýropanyń kúızeletini de sol, Karolaın myqty bolǵanda onyń dańqy, aqyl-parasaty men kórki osy kúnderiniń shyǵynyn qaıtaryp bergen bolar edi. Ataǵy da aqshasyn qaıtaryp alýǵa jetedi. Osy oqıǵadan sabaq alyp, ózin jigerlendirse, kerisinshe túlegen qustaı mansap jolyna oralatyny sózsiz bolatyn. Talaılardyń basynda bar kıkiljiń de umyt bolar edi.

О́zine ózi qol salǵan jalǵyz Karolaın emes, mundaı mysaldar jetip artylady.

Ataqty telejúrgizýshini alǵa tartyp otyrǵanymyz, búginde sýısıdke baratyndar áleýmettik qıynshylyqtarǵa tap bolǵandar, qaryzǵa batqandar, jazylmas dertke dýshar bolǵandar, qoǵamnan oqshaýlanǵandar... dep jatamyz. Shyndap kelgende, Karolaında osy máselelerdiń biri de joq qoı. Aqsha da, ataq ta, sulýlyq ta, dos ta jetedi. Mıllıonerlermen, bekzadalarmen kýrorttarda, ıahtalarda júzip, bızness-klasspen ushyp júrgen bıkesh edi.

Sondyqtan da jan kúızelisi degen úlken dert, adamdy birtindep jalmaıtyn kesel ekenin aıtý kerek. Qysqasy, depressııa kóńil kúıdiń qulaýy emes – klınıkalyq dıagnoz. Syrt qaraǵanda adamda bári de jetkilikti, áleýmettik jelisi án men sánge toly, jetisip júrgendeı bolyp kórinýi ábden múmkin, al oıǵa kirip ketken bul aýrý asqyna kele almaı qoımaıdy.

Ne desek te, aınalyp kelgende adamdy meıirim men sabyr qutqarady.

Kúnniń mańyzdy jáne ózekti jańalyqtaryn «Egemen Qazaqstan» telegram kanalynan oqyńyz