Kollajdy jasaǵan Qonysbaı ShEJIMBAI, «EQ»
Aqıqatynda esirtki týraly sóz qozǵala qalsa, talaı tektiniń tabanynyń taby qalǵan Shý óńiri jamanatty bolyp shyǵa keledi. Tipti, ázilge ańsary aýǵan jaıdarmanshylar da, basqalar da Shý óńirin mazaqqa aınaldyrýdan tanǵan emes. Ony qoıshy, shýlyq azamatpen tanysa ketken kóldeneń kók atty da esh oılanbastan «Shóptiń otanynan ekensiń ǵoı. О́zińmen birge alyp júrsiń be?» dep retsiz jerde sátsiz qaǵytpasyn aıtyp qalýǵa tyrysady. Dál osy taqyryptaǵy aqparattardyń deni Shý aýdanymen baılanysty bolyp jatady. Daıyn aqparattardyń basym bóliginde atalǵan aýdannyń ataýy órip júredi. «Esirtki qylmysyna qarsy is qımyl basqarmasynyń qyzmetkerleri asa iri mólsherde esirtki saqtady degen kúdikpen Shý aýdanynyń 60 jastaǵy turǵynyn ustady» dep bastalatyn oblystyq polısııa departamenti joldaǵan aqparattardan kóz súrinedi. Jalpy, esirtkige esi ketkender barlyq aýdanda da bar ǵoı.
Al Jambyl oblystyq polısııa departamentiniń bastyǵy, polısııa general-maıory Armanbek Baımýrzınniń aıtýynsha, óńirde esirtki qylmysyna qarsy kúres sońǵy jyldary qarqyndy túrde júrgizilip keledi. Atqarylǵan naqty jumystyń nátıjesinde asa aýyr esirtki qylmysyna qatysy bar top quryqtalǵan.
«Jambyl oblysynyń polısııa departamenti tarapynan turaqty negizde jedel-profılaktıkalyq is-sharalar júrgizilip jatyr. Ishki ister mınıstrligi basshylyǵy qoıǵan mindetterdi oryndaý maqsatynda esirtki qylmysyn anyqtaý jáne jolyn kesý strategııasy udaıy jetildirilip keledi. Naqtyraq aıtar bolsaq, 2023-2025 jyldarǵa arnalǵan esirtki bıznesine qarsy kúrestiń vedomstvoaralyq aýqymdy keshendi jospary ázirlenip, bekitildi. Qabyldanǵan sharalardyń nátıjesinde jyl basynan beri 120 kılodan astam esirtki zattary tárkilendi. Esirtki qylmysynyń 42 deregi anyqtaldy», deıdi departament basshysy atqarylǵan jumystarǵa kóz júgirtip.
A.Baımýrzınniń sózine sensek, óńir jastaryna sıntetıkalyq esirtki oramdaryn satýmen aınalysatyn jat pıǵyldy adamdar az emes sekildi. Olardyń birshamasy qyraǵy polıseılerdiń nazaryna iligip, der kezinde quryqtalǵan.
«Jambyl oblysy boıynsha Shý alqaby jabaıy qarasoranyń eń kóp ósetin úlken aýmaǵy ekeni barshaǵa málim. Eldi esinen aıyratyn esirtki qaýipteriniń basym bóligi de atalmysh aýmaqpen baılanysyp jatyr. Sol sebepti der kezinde esirtki jetkizý arnalaryn anyqtap, joıý, olardy bizdiń oblystan daıyndap áketýge qarsy is-qımyldy kúsheıtý árdaıym nazardan tys qalmaq emes. Taıaýda Tájikstan Respýblıkasynan esirtki tranzıtimen keletin geroındi oblys aýmaǵyna jetkizý arnasy anyqtalyp, joıyldy. Arnaıy operasııa barysynda oblys aýmaǵynda esirtkiniń asa aýyr túrin ótkizýmen aınalysyp kelgen uıymdasqan qylmystyq top qolǵa tústi. Atalǵan toptyń barlyq músheleri quryqtalyp, onyń ishinde 25 asa aýyr esirtki qylmysyn uıymdastyrǵan 5 adam ustaldy. Jastardyń sanasyn esirtkimen ýlaýǵa umtylǵandardyń aptyǵyn basý nazarymyzdan tys qalmaq emes. Sońǵy kezderi jastar arasynda beleń alǵan sıntetıkalyq esirtki quralyn ótkizýmen aınalysqan Taraz qalasynyń úsh birdeı turǵyny quryqtaldy. Sıntetıkalyq esirtkiniń jalpy salmaǵy 32 gramm ekeni tekserý barysynda anyqtaldy. Sonymen qatar satý úshin daıyndap qoıǵan 85 dana sıntetıkalyq esirtki oramy tabylyp, tárkilendi», deıdi departament basshysy óńirdegi esirtki qylmysyna qatysty derektermen bólisip.
Esirtki satýmen aınalysatyn toptar jarnama quraly retinde áleýmettik jelini jıi paıdalanatyny málim. Kez kelgen áleýmettik jelide jastar men jasóspirimder belsendi ekenin eskersek, mundaı jarnama ataýlynyń el bolashaǵyna aıtarlyqtaı qaýip tóndiretinin aıqyn sezinemiz. Al óńirde ashyq jarnamaǵa kóshken qylmystyq toptarǵa qarsy qandaı naqty sharalar qolǵa alynǵan?
«Esirtkimen baılanysty qylmys ataýlynyń jolyn kesýmen qatar, onyń aldyn alý máselesi qaı kezde de nazarymyzdan tys qalǵan emes. Osy oraıda Taraz qalasy ákimdiginiń turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyǵy mekemesimen birlesip 100-den astam «graffıtı» jazbasyn óshirttik. Esirtki bıznesine tosqaýyl qoıý úshin áleýmettik jelilerge de taldaý júrgizilip turady. Naqtyraq aıtar bolsaq, ınternettegi áleýmettik jeli bitkendi sholý nátıjesinde esirtkini nasıhattaýmen aınalysatyn 28 akkaýnt anyqtalyp, der kezinde buǵattaldy. Bul jumystar aldaǵy ýaqytta da jalǵasady. Qalaı alyp qarasaq ta – esirtki bıznesine esi ketkender birinshi kezekte jastardyń sanasyn ýlaýǵa tyrysatyny belgili. Sondyqtan da polısııa qyzmetkerleri jastarmen jumysty bir sátke de toqtatpaq emes. Búgingi tańda polısııa qyzmetkerleri men óńirdegi bilim berý uıymdary arasynda tyǵyz baılanys ornatylǵan. Stýdentter arasynda sporttyq is-sharalar, semınarlar, dóńgelek ústel otyrystary, kezdesýler turaqty túrde ótkiziledi. Máselen, sońǵy eki aıdyń bederinde 70-ke jýyq profılaktıkalyq is-shara uıymdastyryldy. Esirtkiden tónetin qaýiptiń aldyn alǵannan eshkim utylmaıdy. Sol úshin de mundaı is-sharalardyń jumysty júıeleýde mańyzy zor ekeni anyq», deıdi A.Baımýrzın.
Jambyl oblysy
