Tutynýshylyq maqsattaǵy nesıeleý ulǵaıdy

Fitch Ratings sarapshylary­nyń boljaýynsha, ekinshi jar­ty­jyldyqta sektordaǵy tabys­tylyq qalypty deńgeıde bolady, biraq jaqyn perspektıvada jaqsy deńgeıde saqtalady. Bank­terdiń joǵary tabysty ári ár­tarapty bólshek nesıeleýge kó­birek moıyn burýy taza pa­ıyz­dyq marjany nyǵaıta tú­se­di jáne tranzaksııalyq tabys­tardyń ósimine yqpal etpek.

Keıbir qarjy ınstıtýttarynda burynǵydan «muraǵa qalǵan» problemalyq nesıeler de barshylyq. Soǵan qaramastan pan­demııa bastalǵaly beri qazaq­standyq bankter nesıe­si­niń sapasy berik bola túsken. Qań­tardan maýsymǵa deıingi ara­lyqta bankter 9,3 trln teńge nesıe beripti. Bul – rekordtyq kórset­kish. Qarjygerler qaýym­dastyǵy osylaı habarlapty.

Al Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttigi jasa­ǵan taldaý boıynsha bank sektory­nyń jıyntyq aktıvteri 30,3 mlrd teńgege ulǵaıǵan. Osy ýa­qytta ekinshi deńgeıdegi bank­terdiń shamamen 12,4 trln teń­geni nemese aktıvterdiń 35,8 pa­ıyzyn quraıtyn joǵary ótim­di aktıvteriniń eleýli qory bar. Bul óte mańyzdy, óıtkeni ótim­dilik qory bankterdiń óz mindettemelerin tolyq kólemde oryndaýyna múmkindik beredi.

«2021 jyldyń 1 tamyzyn­daǵy jaǵdaı boıynsha bank sek­torynyń jetkilikti kapıtal qory bar: negizgi kapıtaldyń jet­kiliktilik koeffısıenti – 20,2 paıyz, menshikti kapıtal­dyń jetkiliktilik koeffısıenti – 25 paıyz, bul júıe boıynsha ortasha alǵanda belgilengen eń tómengi talaptardan aıtar­lyq­taı asyp túsedi. Bıylǵy 7 aıdyń qorytyndysy boıynsha bankter 812,2 mlrd teńge mólsherinde taza paıda tapty. Onyń mólsheri – 449,9 mlrd teńge. Aktıvter rentabeldiligi (ROA) 3,43 paıyz bolsa, kapıtal rentabeldiligi (ROE) – 27,58 paıyzdy quraıdy. Al nesıeleýdiń jalpy jıyntyq kólemi shilde aıynda 1,9 paıyzǵa kóbeıip, 16 trln teńgege jetti», dep habarlaıdy agenttik.

Ekonomıkaǵa teńgemen be­ril­­gen nesıeler kólemi shilde­de 2,3 paıyzǵa ósip, 14,1 trln teńgege deıin artqan. Salalyq bóliniste bankter nesıesin negizinen ónerkásip (14,2 paıyz), saýda (10,9 paıyz), qurylys (3,3 paıyz) jáne kólik (2,8 paıyz) salalaryna bergen. Bul rette tutynýshylyq maqsattaǵy nesıe 4,39-dan 5,1 trln teńgege deıin ulǵaıǵan.

Árıne, nesıeniń túp atasy qaryz bolǵan soń, onyń der kezinde qaıtarylmaı jataty­ny da zańdylyq. Bank sek­toryn­­daǵy klıentter bul zań­dy­lyq­tan eshqashan «attap» kete almaıdy. Degenmen nesıe port­feli­ne zalal keltiretin mundaı teris áreket asa kóp emes. 90 kún­nen astam merzimi ótken bereshegi bar kredıtterdiń úlesi kredıttik portfeldiń jalpy kóleminde 4,8 paıyzdy nemese 819,2 mlrd teńgeni qurap, 2021 jyl­ǵy maýsymda 19,2 mlrd teń­gege nemese 2,4 paıyzǵa ulǵaı­ǵan. Jeke tulǵalardyń port­felinde 90 kúnnen astam mer­zimi ótken bereshegi bar qaryz­dardyń deńgeıi – 4,4 paıyz. Al zańdy tulǵalar portfelindegi NPL deńgeıi – 5,4 paıyz. Bul rette shaǵyn jáne orta bıznes qaryzdary da qosa eseptelip otyr. Jalpy merzimi ótip tó­len­beı turǵan qaryz úlesi 7,5 paıyz nemese 1,2 trln teńgeni quraıtynyn da aıta ketý kerek.

Álbette, tólenbeı turǵan qaryz kólemi bankterdiń kúrek­tep taýyp jatqan tabysymen sa­lystyrǵanda tıtimdeı ǵana problema. Sondyqtan sektordaǵy oıynshylar buǵan asa bas aýyrta qoımaıdy. Olar qazir qaıtsek nesıeleýdi arttyramyz, klıent­terdiń moınyna taǵy qandaı se­bep­pen nesıe ilemiz dep áýre. Mate­rıaldyq muqtajdyq halyq­ty bank tabaldyryǵynan erikti-erik­siz attatyp jatyr. Son­dyq­tan qorjyny tompaıyp, jaly kú­jireıgeni úshin bankter birin­shi kezekte halyqqa alǵys aıt­qany jón sııaqty.