Pikirler
Jer tutas bolmaı, el tutas bolmaıtyny belgili ǵoı. Alash jurtynyń boıyndaǵy ımmýnıtet Jerge kindigimen birjola baılanǵan. Basqa máselede osaldyq tanytqanymen, jer máselesine kelgende Módeniń urpaǵy babasynyń amanatyna adaldyq tanytyp keledi.
Búgin, 08:07
Qaı eldiń teleserıalyn kóresiz?
Keıingi kezde el telearnalarynda otandyq kınoónimder jıirek kórsetile bastaǵanymen, shetel fılmderi, ásirese teleserıaldary áli de kóp. Osyǵan oraı, telekórermender tarapynan «Qaı telearnany ashyp qarasań da, kóbine úndi, koreı jáne túrik teleserıaldary júrip jatady. Olardy kórsetýdi azaıtyp, qazaq tilindegi teleserıaldardy nege kóbeıtpeımiz?» degen suraq jıi qoıylady.
Keshe
«Zor súıinshi aıtaıyn, Musylman bolyp týǵanǵa. Islam dinin qýǵanǵa...» dep Maılyqoja babamyz jyrlaǵandaı, ıslamdy dinim, Muhammedti paıǵambarym dep tanyǵan múminder úshin qasıetti Ramazan aıy týdy. Allaǵa boıusynýshy qaýym bul aıdy «Aılardyń sultany» dep erekshe áspettese, úlken sahaba Abdýlla Abbas «kúnderdiń qaıyrlysy – juma, aılardyń qaıyrlysy – Ramazan» degen eken.
13 Sáýir, 2021
Rýhy bıik el eshqashan jeńilmeıdi
Jalpy, memleket qurýdyń negizi – ekonomıka emes, rýhanııat. Rýhanııaty baı, rýhy bıik el eshqashan jeńilmeıdi. Iаǵnı ol óziniń táýelsizdigin saqtaıdy. О́tkeninen beıhabar halyqtyń rýhanı kemeldigin bylaı qoıǵanda, materıaldyq turǵydan da jarymaıdy. Sondyqtan bolashaǵynyń berik bolýyn oılaǵan jurt urpaǵyn ótken tarıhtyń kemel úlgisimen sýarýy tıis. Osy oraıda, Elbasynyń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» jáne «Uly dalanyń jeti qyry» atty maqalalary – qazaq qoǵamyna sanany jańǵyrýdyń jolyn nusqaǵan baǵdarsham ispettes qundy dúnıeler.
12 Sáýir, 2021
Memleketti basqarýdyń jańa modeli
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń 2021 jylǵy 26 aqpandaǵy Jarlyǵymen Qazaqstan Respýblıkasynda memleketti basqarýdy damytýdyń 2030 jylǵa deıingi «Eń aldymen adamdar» – adamǵa baǵdarlanǵan modelin qalyptastyrý Tujyrymdamasy qabyldandy. Alty bólimnen turatyn bul qujatta aǵymdaǵy jaǵdaıdy taldaýdan bastap, halyqaralyq tájirıbege sholý men memlekettik basqarýdyń negizgi qaǵıdattary saralanǵan.
09 Sáýir, 2021
Osynsha mólsherdegi keńes aqshasy bala kúnimnen jadymda eshqashan óshpesteı saqtalyp qaldy. Bul – ákemniń aı saıyn alatyn zeınetaqysynyń somasy. Jasy qyryqtan asqanynda jańadan qurylǵan ujymsharǵa malshy bolyp kirgendikten, zeınetke shyǵarda eńbek kúni (qazirgi eńbek ótili) azdyq etip, qarttyq shaǵyna mardymsyz nápaqa buıyrypty. Al sol kezdegi joǵary oqý ornynyń toıyp tamaq ishýge aqshasy jetpeı, ashqursaq júretin stýdentine aıyna 40 som stıpendııa tólengendigin eskersek, bes jannan quralǵan otbasynyń jalǵyz asyraýshysynyń tabysynyń deńgeıi qandaı bolǵandyǵyn bajaılaýǵa bolar.
08 Sáýir, 2021
Jyldan-jylǵa qaryshtap damyp kele jatqan aqparattyq tehnologııalardyń adam balasyna beretin paıdasy kóp. Tek sony retimen saýatty túrde paıdalana bilý kerek. Al eger ony qara basyń ǵana emes, qoǵam múddesi úshin paıdalanatyn bolsań, paıdasy birneshe qaıtara eselenip, qanshama adamǵa jaǵymdy áser etetin bolady. Osynyń bir mysalyn ortaǵa salǵandy jón kórdim.
07 Sáýir, 2021
Tamyr týraly taǵylymdy áńgime kóp. Tamyr – degenimiz áýeli tarıh. Kez kelgen tulǵa tuǵyrynyń beriktigi onyń tereńge boılaǵan altyn tamyrynda, kóne tarıhynyń baı qazynasynda bolsa kerek. Altyn tamyr degende bizdiń esimizge áýeli tarıhshy, ǵalym Qoıshyǵara Salǵara túsedi. Etnograf, jazýshy Aqseleý Seıdimbek ekeýi bir-birine sert berip, bas basylymda qatar qyzmet ete júrip bireýi «Kúmbir-kúmbir kúmbezderdi», ekinshisi «Altyn tamyrdy» jazýshylyqtarynan maqsatty túrde bas tarta otyryp jazyp shyǵypty. Bul janqııar erliktiń, jazý degen qasıetti ónerdi ult bolashaǵy úshin qurban qylýdyń ar jaǵynda qos qalamgerdiń naǵyz alashshyl tulǵalary aıqyn kórinedi.
06 Sáýir, 2021
Túrkistan – túrki órkenıetiniń tutqasy
Tamyrlas, taǵdyrlas túrki halyqtarynyń yntymaqtastyǵy táýelsizdik alǵan toqsanynshy jyldary bastalǵany belgili. Azattyqtyń araıly tańynda birin-biri tanyp, qoldap, baýyrlastyqtyń berik negizin qalaǵan týys elder áýeli mádenı-gýmanıtarlyq saladaǵy yqpaldastyqqa mán berdi.
05 Sáýir, 2021
Ǵalamnyń bolmysy jóninde jıi talqylanatyn taqyryptyń biri – parallel álem. Bul másele ejelgi grekterden bastap qazirgi ǵalymdardy da áli kúnge mazalap keledi. Bir qyzyǵy, onyń mysalyn kúndelikti ómirden de baıqaýǵa bolady.
05 Sáýir, 2021
Bir kúni erli-zaıypty shymshyqtardyń uıasynda urys shyǵyp shoqysyp qalypty desedi. Olardyń kúńkildesip jatqanyn ań men qustyn tilin túsinetin Súleımen patsha esitip turdy. Urǵashy shymshyq «kúıeýiniń» aıtqanyna kónbeı, qashyp júrgen kórinedi. Sonda kijinip turǵan erkek shymshyq júnderin kúdireıtip: «Eger men qalasam, Súleımen patshanyń sáldesin sheship alyp, teńizge laqtyryp jiberem. Sen maǵan qarsy keletin kimsiń?» dep aıqaıǵa salyp jatyr deıdi.
02 Sáýir, 2021
Almatydan avtobýstar túnde attanady...
Áldeqandaı sharýamen Almatydan Shymkentke jol júretin boldyq. Jolaýshy tasymaldaıtyn kólikterdiń kúndiz de aǵylyp jatatyny belgili, alaıda, «atar tańǵa júrseń de, batar kúnge júrme» deıtin keshegi qısyn búginge júrmeıdi, avtobýstar Almatydan túnde attanady.
01 Sáýir, 2021
«Ańsaǵan sábı» tamasha-aý. Tek...
Qazaq – balajan halyq. «Balaly úı – bazar, balasyz úı – qý mazar» dep, qatty aıtsa da, tekke aıtpaǵan. Sábı súıý baqyty buıyrmaǵan aǵaıynyn aıaǵandyqtan, kóp balasynyń bireýin onyń baýyryna salatyn ıgi dástúri bolǵan. Sol dástúr kóp bala týý «sánnen» shyǵyńqyrap, ózimshildik óktemdik qura bastaǵan qazirgi zamanda umytylyp ta bara jatqanǵa uqsaıdy. Áıtkenmen, «Alpamys batyr» jyryndaǵy Baıbóri baı men Analyq báıbishe syndy bir perzentke zar bolyp, áýlıe-ánbılerdiń basyna túnep, barmaǵan jer, baspaǵan taýy qalmaǵan muńlyq otbasylar úshin jaryq dúnıe esigin ashpaı jatyp, «kókek» analary qatygezdikpen bas tartqandyqtan, Sábıler úıin panalaýǵa májbúr bolǵan búldirshinderdi asyrap alý nemese ekstrakorporaldy uryqtandyrý (EKU) arqyly ańsaǵan armanǵa jetý joly tabyldy.
31 Naýryz, 2021
Tarıhqa haıp emes, baıyp kerek
Biz tarıhy tonalǵan, jadysy joǵalǵan jurttyń birimiz. Bordaı tozdyrǵan bodandyq pen almaǵaıyp alasapyran jyldarda halqymyz sanynan ǵana aıyrylyp qoıǵan joq, sanasy da sansyryp, jadysy «jaraqat» aldy.
30 Naýryz, 2021
Adal memlekettik qyzmetshige kim arasha túsedi?
Memlekettik basqarý júıesi retke keltirilip, onyń kúretamyry retindegi memlekettik qyzmettiń basty baǵyt-baǵdarlary aıqyndalǵan. Adal qyzmet isteımin degenderge barlyq múmkindik jasalǵan.
30 Naýryz, 2021
О́tken ǵasyr basynda qazaq oqyǵandary, ıaǵnı alash qaıratkerleri ult ustazy Ahmet Baıtursynovtyń «Tuqymyn adamdyqtyń shashtym, ektim, Kóńilin kógertýge qul halyqtyń» degenindeı, bári derlik qazaqtyń joqshysy boldy. «Ár halyqtyń dástúr-salty men ádet-ǵurpy úkimet zańynan bıik turýy tıis» dep qytaı oıshyldary aıtqany sııaqty, ótken ǵasyr basynda ultty saqtap qalýdyń eń názik ıirimderi onyń dástúri ekenin qazaq oqyǵandary erte ańǵardy. Sóıtip olar jurtty birlikke, tatýlyqqa, berekege úndeıtin, ekinshi jaqtan jer emshegin emgen dıhan qaýymyn eńbekke yntalandyratyn «Naýryz meıramyn» tiriltýge atsalysty.
29 Naýryz, 2021
Ár úıde áke patsha bolmaǵan soń...
Qazir áleýmetti ári-sári áńgimelerge jetelep, qoǵam pikirin qyryq pyshaq qylyp qoıǵan máseleler kóp-aq. Aıtysa-aıtysa, eshqashan ortaq mámilege kele almaıtyndardyń ýájine qulaq salsańyz, ananiki de durys, myna kisiniki de jón sııaqty. Otbasyndaǵy ozbyrlyq, zorlyq-zombylyq, álimjettik sııaqty túrli ádiletsizdikterden bólek, jaratqannyń yrqyna, óz jynysyna qarsy shyqqandardyń bastamasyn kim tyımaq?
26 Naýryz, 2021
Jyl saıyn osy kúni táýelsiz elimizdiń taǵdyrsheshti qadamy jasalǵan tarıhı sát kóńil tórine qaıta qonaqtaıdy. Budan dál eki jyl buryn, 2019 jyldyń 19 naýryzy Ulystyń qarsańyndaǵy uly is retinde el tarıhyna aıtýly datalardyń biri bolyp endi.
19 Naýryz, 2021
«Jeti ata» dástúri – qoǵam saýlyǵy
Ertede qazaq hany áz Jánibek elge aty shyqqan emshi О́teıboıdaq Tileýqabylulyn shaqyryp: «Qandaı dertke daýa joq?» dep suraǵan eken. Sonda emshi: «Tuqym qýalaǵan aýrýǵa daýa joq» depti. «Onyń aldyn alýǵa bola ma?» degende, emshi: «Jeti ataǵa deıin qyz alyspaý», depti. Bul pikirin áıgili shıpager keıingi urpaq bilsin dep hattap-shottap jazyp ketken eken. «Jeti atadan asqannan keıingi atalardan qyz alyspaq kerek. Jıenin almaq – jıenine bermek, emshek súti aralaspasa boldy deıtinderge: qandyq, ańǵaqtyq, ýylymdyq beıim kóp bolmaq. Alalyq, shalajaralymdyq, týylymdyq, jaralystyq bitis, mılaýlyq týylǵylar kóz kórgiligi butan dálelimdik sanalyǵy tappaq» deıdi áıgili dýager.
17 Naýryz, 2021
Búgingi qoǵamymyzda memlekettik til mártebesi bar ana tilimizdiń bolashaǵyna eleýli alańdaýshylyq bar. Bul taqyryptyń buqaralyq aqparat quraldary men áleýmettik jelilerde qyzý talqyǵa túsip jatqandyǵy – sonyń aıǵaǵy.
16 Naýryz, 2021
