Pikirler
Ár ulttyń bolmysynda babadan jetken qasıet bar. Ǵasyrlar boıynda halyqtyń dúnıetanymy men ulttyq bolmysymen bite qaınaǵan, hatqa túspegenimen urpaqtan-urpaqqa sabaqtasyp berilgen dástúr mádenıeti keıde shyrqaý shyńyna jetip, keı tusta syrttan engen keri áserlerden qundylyǵynyń baıybyna jetpegen soń kómeski tartady. Túbinde izgilik jatqan ol ǵuryptardy tanýdan utpasaq, utylmaıtynymyz haq.
12 Maýsym, 2020
О́ndiristi óristete alamyz ba?
Ortalyq Azııa elderindegi agrarlyq salanyń damý deńgeıine kóz júgirtip kóreıik. Byltyr О́zbekstanda aýylsharýashylyq salasynyń IJО́-degi úlesi 28,7 paıyzǵa jetipti. Shıkizat resýrsyna kende emes Túrikmenstan da atakásipti damytyp jatqany baıqalady – 20 paıyz. Úshinshi orynda 19,2 paıyzben Tájikstan tur. Qyrǵyzstanda aýyl sharýashylyǵynyń IJО́-degi úlesi 11,6 paıyz bolsa, Qazaqstanda bar bolǵany 4,4 paıyz.
11 Maýsym, 2020
Aqparattardyń túrlenýi – ǵajaıyp qubylys
Aqparat zamanynda ómir súrip jatyrmyz. Aldaǵy ómirimiz úshin munyń mańyzy úlken. Aqparattardyń formasy men berilisi túrlengen saıyn biz ertegilerde aıtylatyn ǵajaıyptar álemine ene túskendeımiz.
10 Maýsym, 2020
Balalar ádebıeti: bulyńǵyr bolashaq...
Qazirgi tańda jas óskinderdiń boıyna qazaqylyqty sińirýge, janymyzǵa jaqyn ulttyq bolmysymyzǵa ısindire tárbıeleýge baılanysty synı pikirler óte kóp. Munyń barlyǵy aınalyp kelgende atalǵan salada úńireıip kózge kórinip turǵan olqylyqtardyń keń aýqymyn kórsetse kerek.
08 Maýsym, 2020
Múftııat ýaǵyzdardy nazarǵa alyp, saraptaýdan ótkizgeni jón
«Jigittikte jannan kesh te is qyl, ólseń, ólesiń. О́lmeseń, kisi bolasyń» degen eskiden kele jatqan sóz bar. Sonysymen babalar urpaǵyna taǵdyryma jazǵany sol dep buǵa bermeı, is qyl, eńbek et deıdi. Al qazaqtyń baǵyna bergen dana, ýáli sózdi Máshhúr Júsip «Bireý kedeı bolsa: «Qudaı kedeı qyldy». Bireý jaman bolsa: «Qudaı jaman qyldy. «Bireý nadan bolsa: «Qaıtsin, Qudaı nadan qyldy» deý, mundaı sózder Qudaıdy jamandaǵan bolady. Ne tapsa árkim óz pıǵylynan, óz kásibinen tappaq. Qudaı eshkimdi zorlyqpen kedeı qylmaıdy, eshkimdi zorlyqpen jaman qylmaıdy, eshkimdi zorlyqpen nadan qylmaıdy. Qudaı bermeıtuǵyn sarań emes, saqtaı almaıtyn osal emes. Ne kemshilik bolsa, pendeniń óz peıilinen, óz osaldyǵynan», degen oı aıtady.
05 Maýsym, 2020
Qanshama urpaq ańsap, armandap, zaryǵyp jetken táýelsizdikke qol jetkizgenimizge de úsh on jyldyqtyń júzi bolyp qaldy. Bodandyqtyń qamyty alqymnan alyp, tynysty talaı taryltty. Qasiret tańbasyn da kıgizbeı qoımady. Biraq qaısar qazaqty nıeti qaraýlar joıa da, joǵalta da almady. «Elim-aılap!» júrip qazaq eldigine jetti. Burynǵy babalar bórili baıraq, aq tý ustasa, búgingi jurtymyz úsh birdeı eldik belgisin ornyqtyryp otyr.
04 Maýsym, 2020
Mamandardyń aıtýynsha, indetke shaldyqqandardyń kópshiliginde aýrýdyń belgileri birden baıqalmaıdy eken. Alaıda naýqasta belginiń bolmaýy, onda vırýstyń joqtyǵyn bildirmeıdi. Qaıta, sımptomsyz júrip talaı janǵa juqtyrary anyq. Al ımmýnıteti álsiregen tusta shyǵa keledi. Ol kezde bári kesh bolýy múmkin. Qoǵamdy ishteı kemiretin jegiqurt – rýhanı indetter de osyǵan uqsas. Meıli, ony paraqorlyq, jemqorlyq nemese sybaılastyq deńiz, qoǵam músheleri aǵaryp, arylmaǵan soń, ol qalypty jaǵdaıǵa aınalyp, belgileri baıqalmaǵan kúıi búkil aǵzaǵa jaıyla beredi. Bul – búgingi qoǵamnyń keıpi...
04 Maýsym, 2020
Áziret Áliniń «Ǵylym bir núkte edi, nadandar ony kóp núktege aınaldyrdy» degen taǵylymdy támsili, súıekti sózi bar. Osy bir oqshaý oıdan taǵan tartsańyz, sana ishinde úlken dúmpý paıda bolatyndaı. Núkte – adamzat móri, bolat qorǵasyndaı aýyr, qaqqan shegedeı myqty. Qalamdy aq paraqqa qoısańyz, aldymen núkte paıda bolady. Adamnyń ǵumyry sekildi sóılem núktemen bastalyp, núktemen támamdalady. Lep belgisindeı symbatty bolmasa da, suraý belgisindeı ádemi órnektelmese de, nyǵyz núkte – aıaqtalǵan tııanaqty oıdyń jemisi. Bir tarmaqqa shalqar oıdy kógendep qoıady. Tujyrym týdyrady, aqıqatty áıgileıdi.
03 Maýsym, 2020
О́tken ǵasyrlarda qazaq dalasyn otarlaýshylar «orys-qazaq shkoly» deıtin mıssıonerlik baǵytta mektepter ashyp, buratanalar arasynan «túzemdik elıta» shyǵarýdy maqsat tutty. Túzemdik elıtanyń bilimin bastaýyshtyq deńgeıde shektep, otarlyq basqarý júıesiniń eń tómengi dárejesi pısar-tilmash sııaqty bolmashy qyzmetke ornalastyrý arqyly, olardy óz maqsattaryna paıdalandy. Túzemdik elıtany halyq arasynda «teris oqyǵandar» dep atady.
03 Maýsym, 2020
«О́zge jurt aspan-kókke asyp jatyr...»
«Maldan maldyń nesi artyq, bir-aq asym eti artyq. Erden erdiń nesi artyq, bir-aq aýyz sózi artyq» deıdi babalarymyz. Bul sózine isi saı keletin, aýzynan shyqqandy mindetti túrde oryndaıtyn adamdy meńzegeni. Iаǵnı, erdiń artyqshylyǵyn aıqyndaıtyn basty qasıet – tyndyrǵyn isi bolsa kerek.
02 Maýsym, 2020
Ǵylym – rýhanııattyń kózáınegi. Kez kelgen jaratylys jumbaǵynyń ishki astaryna úńilip, jan qupııasyn jaryqqa shyǵaratyn sana bıigindegi tolǵam. Alyp aqyl ıesi Abaı atamyz «adamnyń kóńili shyn meıirlense, bilim-ǵylymnyń ózi de adamǵa meıirlenip, tezirek qolǵa túsedi» dep tápsirleıdi.
01 Maýsym, 2020
Zulmat, zulymdyq – «qara túnek» degen maǵyna beredi. Sańylaýsyz, sáýlesiz, soqyr qarańǵylyq. Kúshteý, qınaý, qyryp-joıý, zorlyq-zombylyq jasaý, adam óltirý degen maǵynasy da bar. Aıdyń nury, juldyzdyń jaryǵy túspeıtin túpsiz qarańǵylyqta japanda jalǵyz qalǵan adamnyń boıyn qorqynysh bıleıtini sııaqty, zulymdyq ta eldiń boıyna úreı bolyp enedi, sóıtip súıekke sińedi. Zulymdyq – qoldan jasalady, zulmatty uıymdastyrǵan zalym bolady, al zobalańǵa ushyraǵan jurt «mazlum» atalady. Bul oraıda «mazlum» – qazaq halqy, al «zalymnyń» Stalın ekeni belgili.
31 Mamyr, 2020
Bilim isi – jurt isi. Ony ult isine aınaldyrý kerektigi álimsaqtan aıtylyp keledi. Ejelgi dáýir alyptarynan bastap, búgingi ǵulamalar da ony jańǵyrtýda. 1017 jyly ómirge kelgen J.Balasaǵunı: «Bilse bilim – kúnde baqyt kisige, úlken ataq sodan keler kishige», depti.
29 Mamyr, 2020
Memlekettik til: Estir qulaq esti bolsa...
Buqara men bılik arasynyń alshaqtap ketkenin aıqyndaǵan shetin jaǵdaılar der kezinde kópshiliktiń tilinde dıalog ornata almaǵan sheneýnikterge ájeptáýir syn bolǵany anyq. Onsyz da ońalmaı turǵan isti, qoǵamnyń olqy tusyn qozǵaǵanda memlekettik qyzmetshilerdi mineý azaıǵan emes. Alaıda el isin úılestirer memleketshil tulǵanyń memlekettik tilge kelgende múlt ketýine bolmaıdy.
28 Mamyr, 2020
Qoǵamda qaıyrymdy jandar kóbeıip keledi
Atqarýshy bıliktiń nazarynan tys qalǵan shetin máselelerdi sheshýde jáne kómekke zárý, sharasyz qalǵan taǵdyry qıyn jandar men otbasylardyń basyndaǵy aýyrtpalyqty jeńildetýde, olarǵa qýanysh syılaýda qaıyrymdylyq qaǵıdattary negizinde amal jasap júrgen otandastarymyz, Qudaıǵa shúkir, kóbeıip keledi.
26 Mamyr, 2020
Qazaqtyń túıip aıtqan ár sóziniń túbinde qatpar-qatpar qazyna jatady. Uly dalanyń tósinde emin-erkin kóship-qonyp, myńdaǵan jyldar boıy maǵynaly ǵumyr keshken qazaq balasy óziniń júrip ótken ómir jolyn tobyqtaı ǵana sózben túıindep otyrǵan. Sondaı salmaqty sózderdiń biri naǵashy týrasynda aıtylǵan. Naqty naqyldan nebir ulaǵatty oı qorytýǵa bolady.
25 Mamyr, 2020
О́tken aptada senatorlar Konstıtýsııalyq Zańǵa sáıkes Baýyrjan Jumaǵulov pen Asqar Smaıylovty basqa qyzmetke taǵaıyndalýyna baılanysty Joǵarǵy sottyń sýdıasy qyzmetterinen bosatty. Jumaǵulov – Atyraýǵa, Smaıylov Almatyǵa sot tóraǵasy bolyp ketti. Osy aqparat myna bir jaıtty esime túsirgeni...
25 Mamyr, 2020
Ekonomıkamyzdy órge tartyp turǵan – iri kásiporyndar. Elimizde 438 myń tirkelgen zańdy tulǵa bar, onyń shamamen 25 myńy – ónerkásip, 54 myńy – qurylys salasynda. О́nerkásip salasynyń úlesi ishki jalpy ónimniń 34,1%-y quraıdy. Karantın jaǵdaıynda olardyń kópshiligi jumysyn toqtatýǵa, nemese shekteý jaǵdaıynda jumys isteýge májbúr. Osy oraıda umytylǵan tájirıbe eske túsedi, ol kásiporyndar men mekemelerdiń qosalqy aýyl sharýashylyǵymen aınalysýy.
22 Mamyr, 2020
Jer sharyn sharpyǵan pandemııaǵa baılanysty kóptegen sarapshy men maman endi álemniń burynǵydaı bolmaıtynyn, kóp nárseniń ózgeretinin aıtyp jatyr. Ras shyǵar.
20 Mamyr, 2020
«Diniń tursyn din aman!» Zamannyń tynyshtyǵyn, eldiń amandyǵyn tilegen jamaǵat jıi aıtatyn qazaqtyń osy naqyl sóziniń mán-maǵynasyna tereń úńilgende beıbit ómirdiń berekesin qashyrar sebep-bastaýlardyń aldyńǵy qatarynda adamdardyń dinine, nanym-senimine baǵyttalǵan qııanat pen zorlyq, oǵan qarsylyq, tózbeýshilik áreketteri turatynyna kózimiz jetedi.
19 Mamyr, 2020
